ஸத்த்ரவ்யஂ ஸஂஶ்ச குணஃ ஸஂஶ்சைவ ச பர்யாய இதி விஸ்தாரஃ .
யஃ கலு தஸ்யாபாவஃ ஸ ததபாவோதத்பாவஃ ..௧௦௭..
யதா கல்வேகஂ முக்தாபலஸ்ரக்தாம ஹார இதி ஸூத்ரமிதி முக்தாபலமிதி த்ரேதா விஸ்தார்யதே,
ததைகஂ த்ரவ்யஂ த்ரவ்யமிதி குண இதி பர்யாய இதி த்ரேதா விஸ்தார்யதே . யதா சைகஸ்ய
முக்தாபலஸ்ரக்தாம்நஃ ஶுக்லோ குணஃ ஶுக்லோ ஹாரஃ ஶுக்லஂ ஸூத்ரஂ ஶுக்லஂ முக்தாபலமிதி த்ரேதா
விஸ்தார்யதே, ததைகஸ்ய த்ரவ்யஸ்ய ஸத்தாகுணஃ ஸத்த்ரவ்யஂ ஸத்குணஃ ஸத்பர்யாய இதி த்ரேதா விஸ்தார்யதே .
யதா சைகஸ்மிந் முக்தாபலஸ்ரக்தாம்நி யஃ ஶுக்லோ குணஃ ஸ ந ஹாரோ ந ஸூத்ரஂ ந முக்தாபலஂ
யஶ்ச ஹாரஃ ஸூத்ரஂ முக்தாபலஂ வா ஸ ந ஶுக்லோ குண இதீதரேதரஸ்ய யஸ்தஸ்யாபாவஃ ஸ ததபாவ-
லக்ஷணோதத்பாவோந்யத்வநிபந்தநபூதஃ, ததைகஸ்மிந் த்ரவ்யே யஃ ஸத்தாகுணஸ்தந்ந த்ரவ்யஂ நாந்யோ குணோ
ஸ்தாநீயோ யோஸௌ ஶுக்லகுணஃ ஸ ப்ரதேஶாபேதேந கிஂ கிஂ பண்யதே . ஶுக்லோ ஹார இதி ஶுக்லஂ ஸூத்ரமிதி
ஶுக்லஂ முக்தாபலமிதி பண்யதே, யஶ்ச ஹாரஃ ஸூத்ரஂ முக்தாபலஂ வா தைஸ்த்ரிபிஃ ப்ரதேஶாபேதேந ஶுக்லோ குணோ
பண்யத இதி தத்பாவஸ்ய லக்ஷணமிதம் . தத்பாவஸ்யேதி கோர்தஃ . ஹாரஸூத்ரமுக்தாபலாநாஂ ஶுக்லகுணேந ஸஹ
தந்மயத்வஂ ப்ரதேஶாபிந்நத்வமிதி . ததா முக்தாத்மபதார்தே யோஸௌ ஶுத்தஸத்தாகுணஃ ஸ ப்ரதேஶாபேதேந கிஂ கிஂ
பண்யதே . ஸத்தாலக்ஷணஃ பரமாத்மபதார்த இதி ஸத்தாலக்ஷணஃ கேவலஜ்ஞாநாதிகுண இதி ஸத்தாலக்ஷணஃ ஸித்தபர்யாய
௨௦௮ப்ரவசநஸார[ பகவாநஶ்ரீகுஂதகுஂத-
அந்வயார்த : — [ஸத் த்ரவ்யஂ ] ‘ஸத் த்ரவ்ய’ [ஸத் ச குணஃ ] ‘ஸத் குண’ [ச ] ஔர
[ஸத் ச ஏவ பர்யாயஃ ] ‘ஸத் பர்யாய’ — [இதி ] இஸ ப்ரகார [விஸ்தாரஃ ] (ஸத்தாகுணகா)
விஸ்தார ஹை . [யஃ கலு ] (உநமேஂ பரஸ்பர) ஜோ [தஸ்ய அபாவஃ ] ‘உஸகா அபாவ’ அர்தாத்
‘உஸரூப ஹோநேகா அபாவ’ ஹை [ஸஃ ] வஹ [தத்பாவஃ ] ‘தத் -அபாவ’ [அதத்பாவஃ ] அர்தாத்
அதத்பாவ ஹை ..௧௦௭..
டீகா : — ஜைஸே ஏக ௧மோதியோஂகீ மாலா ‘ஹார’கே ரூபமேஂ, ‘ஸூத்ர’ (தாகா) கே ரூபமேஂ
ஔர ‘மோதீ’ கே ரூபமேஂ — (த்ரிதா) தீந ப்ரகாரஸே விஸ்தாரித கீ ஜாதீ ஹை, உஸீப்ரகார ஏக ‘த்ரவ்ய,’
த்ரவ்யகே ரூபமேஂ, ‘குண’கே ரூபமேஂ ஔர ‘பர்யாய’கே ரூபமேஂ — தீந ப்ரகாரஸே விஸ்தாரித கியா
ஜாதா ஹை .
ஔர ஜைஸே ஏக மோதியோஂகீ மாலாகா ஶுக்லத்வ குண, ‘ஶுக்ல ஹார,’ ‘ஶுக்ல தாகா’, ஔர
‘ஶுக்ல மோதீ’, — ஐஸே தீந ப்ரகாரஸே விஸ்தாரித கியா ஜாதா ஹை, உஸீப்ரகார ஏக த்ரவ்யகா ஸத்தாகுண
‘ஸத்த்ரவ்ய’, ‘ஸத்குண’, ஔர ‘ஸத்பர்யாய’, — ஐஸே தீந ப்ரகாரஸே விஸ்தாரித கியா ஜாதா ஹை .
ஔர ஜிஸ ப்ரகார ஏக மோதியோஂகீ மாலாமேஂ ஜோ ஶுக்லத்வகுண ஹை வஹ ஹார நஹீஂ ஹை, தாகா
நஹீஂ ஹை யா மோதீ நஹீஂ ஹை, ஔர ஜோ ஹார, தாகா யா மோதீ ஹை வஹ ஶுக்லத்வகுண நஹீஂ ஹை; — இஸப்ரகார
௧ மோதியோஂகீ மாலா = மோதீ கா ஹார, மௌக்திகமாலா .