யஃ கலு த்ரவ்யஸ்வபாவஃ பரிணாமஃ ஸ குணஃ ஸதவிஶிஷ்டஃ .
ஸதவஸ்திதஂ ஸ்வபாவே த்ரவ்யமிதி ஜிநோபதேஶோயம் ..௧௦௯..
த்ரவ்யஂ ஹி ஸ்வபாவே நித்யமவதிஷ்டமாநத்வாத்ஸதிதி ப்ராக் ப்ரதிபாதிதம் . ஸ்வபாவஸ்து
த்ரவ்யஸ்ய பரிணாமோபிஹிதஃ . ய ஏவ த்ரவ்யஸ்ய ஸ்வபாவபூதஃ பரிணாமஃ, ஸ ஏவ ஸதவிஶிஷ்டோ
குண இதீஹ ஸாத்யதே . யதேவ ஹி த்ரவ்யஸ்வரூபவ்ருத்திபூதமஸ்தித்வஂ த்ரவ்யப்ரதாநநிர்தேஶாத்ஸதிதி
ஸஂஶப்த்யதே ததவிஶிஷ்டகுணபூத ஏவ த்ரவ்யஸ்ய ஸ்வபாவபூதஃ பரிணாமஃ, த்ரவ்யவ்ருத்தேர்ஹி த்ரிகோடிஸமய-
பிந்நஸ்ய ஸுவர்ணஸ்யாபாவஸ்ததைவ ஸுவர்ணப்ரதேஶேப்யோ பிந்நஸ்ய ஸுவர்ணத்வகுணஸ்யாப்யபாவஃ, ததா ஸத்தாகுண-
ப்ரதேஶேப்யோ பிந்நஸ்ய முக்தஜீவத்ரவ்யஸ்யாபாவஸ்ததைவ முக்தஜீவத்ரவ்யப்ரதேஶேப்யோ பிந்நஸ்ய ஸத்தாகுணஸ்யாப்யபாவஃ
இத்யுபயஶூந்யத்வஂ ப்ராப்நோதி . யதேதஂ முக்தஜீவத்ரவ்யே ஸஂஜ்ஞாதிபேதபிந்நஸ்யாதத்பாவஸ்தஸ்ய ஸத்தாகுணேந ஸஹ
ப்ரதேஶாபேதவ்யாக்யாநஂ க்ருதஂ ததா ஸர்வத்ரவ்யேஷு யதாஸஂபவஂ ஜ்ஞாதவ்யமித்யர்தஃ ..௧௦௮.. ஏவஂ த்ரவ்யஸ்யாஸ்தித்வ-
கதநரூபேண ப்ரதமகாதா, ப்ருதக்த்வலக்ஷணாதத்பாவாபிதாநாந்யத்வலக்ஷணயோஃ கதநேந த்விதீயா, ஸஂஜ்ஞாலக்ஷண-
ப்ரயோஜநாதிபேதரூபஸ்யாதத்பாவஸ்ய விவரணரூபேண த்ருதீயா, தஸ்யைவ த்ருடீகரணார்தஂ ச சதுர்தீதி த்ரவ்யகுண-
யோரபேதவிஷயே யுக்திகதநமுக்யதயா காதாசதுஷ்டயேந பஞ்சமஸ்தலஂ கதம் . அத ஸத்தா குணோ பவதி, த்ரவ்யஂ
௧. வ்ருத்தி = வர்தநா; அஸ்தித்வ ரஹநா வஹ; டிகநா வஹ .
கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா ]
ஜ்ஞேயதத்த்வ -ப்ரஜ்ஞாபந
௨௧௩
அந்வயார்த : — [யஃ கலு ] ஜோ, [த்ரவ்யஸ்வபாவஃ பரிணாமஃ ] த்ரவ்யகா ஸ்வபாவபூத
(உத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யாத்மக) பரிணாம ஹை [ஸஃ ] வஹ (பரிணாம) [ஸதவிஶிஷ்டஃ குணஃ ] ‘ஸத்’
ஸே அவிஶிஷ்ட (-ஸத்தாஸே அபிந்ந ஹை ஐஸா) குண ஹை . [ஸ்வபாவே அவஸ்திதஂ ] ‘ஸ்வபாவமேஂ
அவஸ்தித (ஹோநேஸே) [த்ரவ்யஂ ] த்ரவ்ய [ஸத் ] ஸத் ஹை’ — [இதி ஜிநோபதேஶஃ ] ஐஸா ஜோ (௯௯
வீஂ காதாமேஂ கதித) ஜிநோபதேஶ ஹை [அயம் ] வஹீ யஹ ஹை . (அர்தாத் ௯௯வீஂ காதாகே
கதநமேஂஸே இஸ காதாமேஂ கதித பாவ ஸஹஜ ஹீ நிகலதா ஹை .) ..௧௦௯..
டீகா : — த்ரவ்ய ஸ்வபாவமேஂ நித்ய அவஸ்தித ஹோநேஸே ஸத் ஹை, — ஐஸா பஹலே (௯௯வீஂ
காதாமேஂ) ப்ரதிபாதித கியா கயா ஹை; ஔர (வஹா) த்ரவ்யகா ஸ்வபாவ பரிணாம கஹா கயா ஹை .
யஹா யஹ ஸித்த கியா ஜா ரஹா ஹை கி — ஜோ த்ரவ்யகா ஸ்வபாவபூத பரிணாம ஹை வஹீ ‘ஸத்’
ஸே அவிஶிஷ்ட (-அஸ்தித்வஸே அபிந்ந ஐஸா – அஸ்தித்வஸே கோஈ அந்ய நஹீஂ ஐஸா) குண ஹை .
த்ரவ்யகே ஸ்வரூபகா வ்ருத்திபூத ஐஸா ஜோ அஸ்தித்வ த்ரவ்யப்ரதாந கதநகே த்வாரா ‘ஸத்’ ஶப்தஸே
கஹா ஜாதா ஹை உஸஸே அவிஶிஷ்ட (-உஸ அஸ்தித்வஸே அநந்ய) குணபூத ஹீ த்ரவ்யஸ்வபாவபூத
பரிணாம ஹை; க்யோஂகி த்ரவ்யகீ ௧வ்ருத்தி (அஸ்தித்வ) தீந ப்ரகாரகே ஸமயகோ ஸ்பர்ஶித கரதீ ஹோநேஸே