நாஸ்தி குண இதி வா கஶ்சித் பர்யாய இதீஹ வா விநா த்ரவ்யம் .
த்ரவ்யத்வஂ புநர்பாவஸ்தஸ்மாத்த்ரவ்யஂ ஸ்வயஂ ஸத்தா ..௧௧௦..
ந கலு த்ரவ்யாத்ப்ருதக்பூதோ குண இதி வா பர்யாய இதி வா கஶ்சிதபி ஸ்யாத்; யதா
ஸுவர்ணாத்ப்ருதக்பூதஂ தத்பீதத்வாதிகமிதி வா தத்குண்டலத்வாதிகமிதி வா . அத தஸ்ய து த்ரவ்யஸ்ய
ஸ்வரூபவ்ருத்திபூதமஸ்தித்வாக்யஂ யத்த்ரவ்யத்வஂ ஸ கலு தத்பாவாக்யோ குண ஏவ பவந் கிஂ ஹி
த்ரவ்யாத்ப்ருதக்பூதத்வேந வர்ததே . ந வர்தத ஏவ . தர்ஹி த்ரவ்யஂ ஸத்தாஸ்து ஸ்வயமேவ ..௧௧௦..
அத த்ரவ்யஸ்ய ஸதுத்பாதாஸதுத்பாதயோரவிரோதஂ ஸாதயதி —
ஏவஂவிஹஂ ஸஹாவே தவ்வஂ தவ்வத்தபஜ்ஜயத்தேஹிஂ .
ஸதஸப்பாவணிபத்தஂ பாதுப்பாவஂ ஸதா லபதி ..௧௧௧..
கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா ]
ஜ்ஞேயதத்த்வ -ப்ரஜ்ஞாபந
௨௧௫
க்ருதஂ ததா ஸர்வத்ரவ்யேஷு ஜ்ஞாதவ்யமிதி ..௧௦௯.. அத குணபர்யாயாப்யாஂ ஸஹ த்ரவ்யஸ்யாபேதஂ தர்ஶயதி — ணத்தி
நாஸ்தி ந வித்யதே . ஸ கஃ . குணோ த்தி வ கோஈ குண இதி கஶ்சித் . ந கேவலஂ குணஃ பஜ்ஜாஓ த்தீஹ வா பர்யாயோ
வேதீஹ . கதம் . விணா விநா . கிஂ விநா . தவ்வஂ த்ரவ்யம் . இதாநீஂ த்ரவ்யஂ கத்யதே . தவ்வத்தஂ புண பாவோ
த்ரவ்யத்வமஸ்தித்வம் . தத்புநஃ கிஂ பண்யதே . பாவஃ . பாவஃ கோர்தஃ . உத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யாத்மகஸத்பாவஃ . தம்ஹா
தவ்வஂ ஸயஂ ஸத்தா தஸ்மாதபேதநயேந ஸத்தா ஸ்வயமேவ த்ரவ்யஂ பவதீதி . தத்யதா — முக்தாத்மத்ரவ்யே பரமாவாப்திரூபோ
அந்வயார்த : — [இஹ ] இஸ விஶ்வமேஂ [குணஃ இதி வா கஶ்சித் ] குண ஐஸா குச [பர்யாயஃ
இதி வா ] யா பர்யாய ஐஸா குச [த்ரவ்யஂ விநா நாஸ்தி ] த்ரவ்யகே பிநா (-த்ரவ்யஸே ப்ருதக்) நஹீஂ ஹோதா;
[த்ரவ்யத்வஂ புநஃ பாவஃ ] ஔர த்ரவ்யத்வ வஹ பாவ ஹை (அர்தாத் அஸ்தித்வ குண ஹை); [தஸ்மாத் ] இஸலியே
[த்ரவ்யஂ ஸ்வயஂ ஸத்தா ] த்ரவ்ய ஸ்வயஂ ஸத்தா (அஸ்தித்வ) ஹை ..௧௧௦..
டீகா : — வாஸ்தவமேஂ த்ரவ்யஸே ப்ருதக்பூத (பிந்ந) ஐஸா கோஈ குண யா ஐஸீ கோஈ பர்யாய
குச நஹீஂ ஹோதா; ஜைஸே — ஸுவர்ணஸே ப்ருதக்பூத உஸகா பீலாபந ஆதி யா உஸகா குண்டலத்வாதி நஹீஂ
ஹோதா ததநுஸார . அப, உஸ த்ரவ்யகே ஸ்வரூபகீ வ்ருத்திபூத ஜோ ‘அஸ்தித்வ’ நாமஸே கஹா ஜாநேவாலா
த்ரவ்யத்வ வஹ உஸகா ‘பாவ’ நாமஸே க ஹா ஜாநேவாலா குண ஹீ ஹோநேஸே, க்யா வஹ த்ரவ்யஸே ப்ருதக்ரூப
வர்ததா ஹை ? நஹீஂ ஹீ வர்ததா . தப பி ர த்ரவ்ய ஸ்வயமேவ ஸத்தா ஹோ ..௧௧௦..
அப, த்ரவ்யகே ஸத் -உத்பாத ஔர அஸத் -உத்பாத ஹோநேமேஂ அவிரோத ஸித்த கரதே ஹைஂ : —
ஆவுஂ தரவ த்ரவ்யார்த – பர்யாயார்ததீ நிஜபாவமாஂ
ஸத்பாவ -அணஸத்பாவயுத உத்பாதநே பாமே ஸதா. ௧௧௧.