ஏவஂவிதஂ ஸ்வபாவே த்ரவ்யஂ த்ரவ்யார்தபர்யாயார்தாப்யாம் .
ஸதஸத்பாவநிபத்தஂ ப்ராதுர்பாவஂ ஸதா லபதே ..௧௧௧..
ஏவமேதத்யதோதிதப்ரகாரஸாகல்யாகலஂக லாஂசநமநாதிநிதநஂ ஸத்ஸ்வபாவே ப்ராதுர்பாவமாஸ்கந்ததி
த்ரவ்யம் . ஸ து ப்ராதுர்பாவோ த்ரவ்யஸ்ய த்ரவ்யாபிதேயதாயாஂ ஸத்பாவநிபத்த ஏவ ஸ்யாத்; பர்யாயாபிதேயதாயாஂ
த்வஸத்பாவநிபத்த ஏவ . ததா ஹி — யதா த்ரவ்யமேவாபிதீயதே ந பர்யாயாஸ்ததா ப்ரபவாவஸாந-
வர்ஜிதாபிர்யௌகபத்யப்ரவ்ருத்தாபிர்த்ரவ்யநிஷ்பாதிகாபிரந்வயஶக்திபிஃ ப்ரபவாவஸாநலாஂசநாஃ க்ரமப்ரவ்ருத்தாஃ
மோக்ஷபர்யாயஃ கேவலஜ்ஞாநாதிரூபோ குணஸமூஹஶ்ச யேந காரணேந தத்த்வயமபி பரமாத்மத்ரவ்யஂ விநா நாஸ்தி,
ந வித்யதே . கஸ்மாத் . ப்ரதேஶாபேதாதிதி . உத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யாத்மகஶுத்தஸத்தாரூபஂ முக்தாத்மத்ரவ்யஂ பவதி .
தஸ்மாதபேதேந ஸத்தைவ த்ரவ்யமித்யர்தஃ . யதா முக்தாத்மத்ரவ்யே குணபர்யாயாப்யாஂ ஸஹாபேதவ்யாக்யாநஂ க்ருதஂ ததா
யதாஸஂபவஂ ஸர்வத்ரவ்யேஷு ஜ்ஞாதவ்யமிதி ..௧௧௦.. ஏவஂ குணகுணிவ்யாக்யாநரூபேண ப்ரதமகாதா, த்ரவ்யஸ்ய
குணபர்யாயாப்யாஂ ஸஹ பேதோ நாஸ்தீதி கதநரூபேண த்விதீயா சேதி ஸ்வதந்த்ரகாதாத்வயேந ஷஷ்டஸ்தலஂ கதம் .. அத
த்ரவ்யஸ்ய த்ரவ்யார்திகபர்யாயார்திகநயாப்யாஂ ஸதுத்பாதாஸதுத்பாதௌ தர்ஶயதி – ஏவஂவிஹஸப்பாவே ஏவஂவிதஸத்பாவே
ஸத்தாலக்ஷணமுத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யலக்ஷணஂ குணபர்யாயலக்ஷணஂ த்ரவ்யஂ சேத்யேவஂவிதபூர்வோக்தஸத்பாவே ஸ்திதஂ, அதவா ஏவஂவிஹஂ
ஸஹாவே இதி பாடாந்தரம் . தத்ரைவஂவிதஂ பூர்வோக்தலக்ஷணஂ ஸ்வகீயஸத்பாவே ஸ்திதம் . கிம் . தவ்வஂ த்ரவ்யஂ கர்த்ரு . கிஂ
௧. அகலஂக = நிர்தோஷ (யஹ த்ரவ்ய பூர்வகதித ஸர்வப்ரகார நிர்தோஷ லக்ஷணவாலா ஹை .)
௨. அபிதேயதா = கஹநே யோக்யபநா; விவக்ஷா; கதநீ .
௩. அந்வயஶக்தி = அந்வயரூபஶக்தி . (அந்வயஶக்தியா உத்பத்தி ஔர நாஶஸே ரஹித ஹைஂ, ஏக ஹீ ஸாத ப்ரவ்ருத்த
ஹோதீ ஹைஂ ஔர த்ரவ்யகோ உத்பந்ந கரதீ ஹைஂ . ஜ்ஞாந, தர்ஶந, சாரித்ர இத்யாதி ஆத்மத்ரவ்யகீ அந்வயஶக்தியா ஹைஂ .)
௨௧௬ப்ரவசநஸார[ பகவாநஶ்ரீகுஂதகுஂத-
அந்வயார்த : — [ஏவஂவிதஂ த்ரவ்யஂ ] ஐஸா (பூர்வோக்த) த்ரவ்ய [ஸ்வபாவே ] ஸ்வபாவமேஂ
[த்ரவ்யார்தபர்யாயார்தாப்யாஂ ] த்ரவ்யார்திக ஔர பர்யாயார்திக நயோஂகே த்வாரா [ஸதஸத்பாவநிபத்தஂ ப்ராதுர்பாவஂ ]
ஸத்பாவஸஂபத்த ஔர அஸத்பாவஸஂபத்த உத்பாதகோ [ஸதா லபதே ] ஸதா ப்ராப்த கரதா ஹை ..௧௧௧..
டீகா : — இஸப்ரகார யதோதித (பூர்வகதித) ஸர்வ ப்ரகாரஸே ௧அகலஂக லக்ஷணவாலா,
அநாதிநிதந வஹ த்ரவ்ய ஸத் -ஸ்வபாவமேஂ (அஸ்தித்வஸ்வபாவமேஂ) உத்பாதகோ ப்ராப்த ஹோதா ஹை . த்ரவ்யகா
வஹ உத்பாத, த்ரவ்யகீ ௨அபிதேயதாகே ஸமய ஸத்பாவஸஂபத்த ஹீ ஹை ஔர பர்யாயோஂகீ அபிதேயதாகே
ஸமய அஸத்பாவஸஂபத்த ஹீ ஹை . இஸே ஸ்பஷ்ட ஸமஜாதே ஹைஂ : —
ஜப த்ரவ்ய ஹீ கஹா ஜாதா ஹை — பர்யாயேஂ நஹீஂ, தப உத்பத்திவிநாஶ ரஹித, யுகபத் ப்ரவர்தமாந,
த்ரவ்யகோ உத்பந்ந கரநேவாலீ ௩அந்வயஶக்தியோஂகே த்வாரா, உத்பத்திவிநாஶலக்ஷணவாலீ, க்ரமஶஃ ப்ரவர்தமாந,