யதஃ கலு ஜீவோ த்ரவ்யத்வேநாவஸ்திதோபி பர்யாயைரநவஸ்திதஃ, ததஃ ப்ரதீயதே ந கஶ்சிதபி ஸஂஸாரே ஸ்வபாவேநாவஸ்தித இதி . யச்சாத்ராநவஸ்திதத்வஂ தத்ர ஸஂஸார ஏவ ஹேதுஃ, தஸ்ய மநுஷ்யாதி- பர்யாயாத்மகத்வாத் ஸ்வரூபேணைவ ததாவிதத்வாத் . அத யஸ்து பரிணமமாநஸ்ய த்ரவ்யஸ்ய பூர்வோத்தர- தஶாபரித்யாகோபாதாநாத்மகஃ க்ரியாக்யஃ பரிணாமஸ்தத்ஸஂஸாரஸ்ய ஸ்வரூபம் ..௧௨௦..
அத பரிணாமாத்மகே ஸஂஸாரே குதஃ புத்கலஶ்லேஷோ யேந தஸ்ய மநுஷ்யாதிபர்யாயாத்மகத்வ- மித்யத்ர ஸமாதாநமுபவர்ணயதி —
வ்யாக்யாதமிதாநீஂ தஸ்யோபஸஂஹாரமாஹ — தம்ஹா து ணத்தி கோஈ ஸஹாவஸமவட்டிதோ த்தி தஸ்மாந்நாஸ்தி கஶ்சித்ஸ்வ- பாவஸமவஸ்தித இதி . யஸ்மாத்பூர்வோக்தப்ரகாரேண மநுஷ்யாதிபர்யாயாணாஂ விநஶ்வரத்வஂ வ்யாக்யாதஂ தஸ்மாதேவ ஜ்ஞாயதே பரமாநந்தைகலக்ஷணபரமசைதந்யசமத்காரபரிணதஶுத்தாத்மஸ்வபாவவதவஸ்திதோ நித்யஃ கோபி நாஸ்தி . க்வ . ஸஂஸாரே நிஸ்ஸஂஸாரஶுத்தாத்மநோ விபரீதே ஸஂஸாரே . ஸஂஸாரஸ்வரூபஂ கதயதி — ஸஂஸாரோ புண கிரியா ஸஂஸாரஃ புநஃ க்ரியா . நிஷ்க்ரியநிர்விகல்பஶுத்தாத்மபரிணதேர்விஸத்ருஶீ மநுஷ்யாதிவிபாவபர்யாயபரிணதிரூபா க்ரியா ஸஂஸார- ஸ்வரூபம் . ஸா ச கஸ்ய பவதி . ஸஂஸரமாணஸ்ஸ ஜீவஸ்ஸ விஶுத்தஜ்ஞாநதர்ஶநஸ்வபாவமுக்தாத்மநோ விலக்ஷணஸ்ய ஸஂஸரதஃ பரிப்ரமதஃ ஸஂஸாரிஜீவஸ்யேதி . ததஃ ஸ்திதஂ மநுஷ்யாதிபர்யாயாத்மகஃ ஸஂஸார ஏவ விநஶ்வரத்வே காரணமிதி ..௧௨௦.. ஏவஂ ஶுத்தாத்மநோ பிந்நாநாஂ கர்மஜநிதமநுஷ்யாதிபர்யாயாணாஂ விநஶ்வரத்வகதநமுக்யதயா
டீகா : — வாஸ்தவமேஂ ஜீவ த்ரவ்யபநேஸே அவஸ்தித ஹோநே பர பீ பர்யாயோஂஸே அநவஸ்தித ஹை; இஸஸே யஹ ப்ரதீத ஹோதா ஹை கி ஸஂஸாரமேஂ கோஈ பீ ஸ்வபாவஸே அவஸ்தித நஹீஂ ஹை (அர்தாத் கிஸீகா ஸ்வபாவ கேவல அவிசல — ஏகரூப ரஹநேவாலா நஹீஂ ஹை ); ஔர யஹா ஜோ அநவஸ்திததா ஹை உஸமேஂ ஸஂஸார ஹீ ஹேது ஹை; க்யோஂகி வஹ (-ஸஂஸார) மநுஷ்யாதிபர்யாயாத்மக ஹை, காரண கி வஹ ஸ்வரூபஸே ஹீ வைஸா ஹை, (அர்தாத் ஸஂஸாரகா ஸ்வரூப ஹீ ஐஸா ஹை ) உஸமேஂ பரிணமந கரதே ஹுயே த்ரவ்யகா பூர்வோத்தரதஶாகா த்யாகக்ரஹணாத்மக ஐஸா ஜோ க்ரியா நாமகா பரிணாம ஹை வஹ ஸஂஸாரகா ஸ்வரூப ஹை ..௧௨௦..
அப பரிணாமாத்மக ஸஂஸாரமேஂ கிஸ காரணஸே புத்கலகா ஸஂபஂத ஹோதா ஹை கி ஜிஸஸே வஹ (ஸஂஸார) மநுஷ்யாதிபர்யாயாத்மக ஹோதா ஹை ? — இஸகா யஹா ஸமாதாந கரதே ஹைஂ : —
கர்மே மலிந ஜீவ கர்மஸஂயுத பாமதோ பரிணாமநே, தேதீ கரம பஂதாய சே; பரிணாம தேதீ கர்ம சே. ௧௨௧.