அத பரமார்தாதாத்மநோ த்ரவ்யகர்மாகர்த்ருத்வமுத்யோதயதி — பரிணாமோ ஸயமாதா ஸா புண கிரிய த்தி ஹோதி ஜீவமயா .
ஆத்மபரிணாமோ ஹி தாவத்ஸ்வயமாத்மைவ, பரிணாமிநஃ பரிணாமஸ்வரூபகர்த்ருத்வேந பரிணாமா- தநந்யத்வாத் . யஶ்ச தஸ்ய ததாவிதஃ பரிணாமஃ ஸா ஜீவமய்யேவ க்ரியா, ஸர்வத்ரவ்யாணாஂ பரிணாம- லஹதி பரிணாமஂ லபதே . கதஂபூதம் கதஂபூதம் . கம்மஸஂஜுத்தஂ கர்மரஹிதபரமாத்மநோ விஸத்ரஶகர்மஸஂயுக்தஂ மித்யாத்வ- ராகாதிவிபாவபரிணாமஂ . தத்தோ ஸிலிஸதி கம்மஂ ததஃ பரிணாமாத் ஶ்லிஷ்யதி பத்நாதி . கிம் . கர்ம . யதி புநர்நிர்மலவிவேகஜ்யோதிஃபரிணாமேந பரிணமதி ததா து கர்ம முஞ்சதி . தம்ஹா கம்மஂ து பரிணாமோ தஸ்மாத் கர்ம து பரிணாமஃ . யஸ்மாத்ராகாதிபரிணாமேந கர்ம பத்நாதி, தஸ்மாத்ராகாதிவிகல்பரூபோ பாவகர்மஸ்தாநீயஃ ஸராகபரிணாம ஏவ கர்மகாரணத்வாதுபசாரேண கர்மேதி பண்யதே . ததஃ ஸ்திதஂ ராகாதிபரிணாமஃ கர்மபந்த- காரணமிதி ..௧௨௧.. அதாத்மா நிஶ்சயேந ஸ்வகீயபரிணாமஸ்யைவ கர்தா, ந ச த்ரவ்யகர்மண இதி ப்ரதிபாதயதி .
இஸப்ரகார நவீந த்ரவ்யகர்ம ஜிஸகா கார்யபூத ஹை ஔர புராநா த்ரவ்யகர்ம ஜிஸகா காரணபூத ஹை, ஐஸா (ஆத்மாகா ததாவித பரிணாம) ஹோநேஸே ஆத்மாகா ததாவித பரிணாம உபசாரஸே த்ரவ்யகர்ம ஹீ ஹை, ஔர ஆத்மா பீ அபநே பரிணாமகா கர்த்தா ஹோநேஸே த்ரவ்யகர்மகா கர்த்தா பீ உபசாரஸே ஹை ..௧௨௧..
அப, பரமார்தஸே ஆத்மாகே த்ரவ்யகர்மகா அகர்த்ருத்வ ப்ரகாஶித கரதே ஹைஂ : —
அந்வயார்த : — [பரிணாமஃ ] பரிணாம [ஸ்வயம் ] ஸ்வயஂ [ஆத்மா ] ஆத்மா ஹை, [ஸா புநஃ ] ஔர வஹ [ஜீவமயீ க்ரியா இதி பவதி ] ஜீவமய க்ரியா ஹை; [க்ரியா ] க்ரியாகோ [கர்ம இதி மதா ] கர்ம மாநா கயா ஹை; [தஸ்மாத் ] இஸலியே ஆத்மா [கர்மணஃ கர்தா து ந ] த்ரவ்யகர்மகா கர்த்தா தோ நஹீஂ ஹை ..௧௨௨..
டீகா : — ப்ரதம தோ ஆத்மாகா பரிணாம வாஸ்தவமேஂ ஸ்வயஂ ஆத்மா ஹீ ஹை, க்யோஂகி பரிணாமீ
பரிணாம போதே ஜீவ சே, நே சே க்ரியா ஏ ஜீவமயீ; கிரியா கணீ சே கர்ம; தேதீ கர்மநோ கர்தா நதீ. ௧௨௨.
௨௪௦ப்ரவசநஸார[ பகவாநஶ்ரீகுஂதகுஂத-