த்ரவ்யகர்மண ஏவ கர்தா, ந த்வாத்மபரிணாமாத்மக ஸ்ய பாவகர்மணஃ . தத ஆத்மாத்மஸ்வரூபேண பரிணமதி, ந புத்கலஸ்வரூபேண பரிணமதி ..௧௨௨.. அத கிஂ தத்ஸ்வரூபஂ யேநாத்மா பரிணமதீதி ததாவேதயதி — பரிணமதி சேதணாஏ ஆதா புண சேதணா திதாபிமதா .
யதோ ஹி நாம சைதந்யமாத்மநஃ ஸ்வதர்மவ்யாபகத்வஂ ததஶ்சேதநைவாத்மநஃ ஸ்வரூபஂ, தயா பரிணமதி ததா மோக்ஷஂ ஸாதயதி, அஶுத்தோபாதாநகாரணேந து பந்தமிதி . புத்கலோபி ஜீவவந்நிஶ்சயேந ஸ்வகீயபரிணாமாநாமேவ கர்தா, ஜீவபரிணாமாநாஂ வ்யவஹாரேணேதி ..௧௨௨.. ஏவஂ ராகாதிபரிணாமாஃ கர்மபந்த- காரணஂ, தேஷாமேவ கர்தா ஜீவ இதிகதநமுக்யதயா காதாத்வயேந த்ருதீயஸ்தலஂ கதம் . அத யேந பரிணாமேநாத்மா பரிணமதி தஂ பரிணாமஂ கதயதி — பரிணமதி சேதணாஏ ஆதா பரிணமதி சேதநயா கரணபூதயா . ஸ கஃ . ஆத்மா . யஃ கோப்யாத்மநஃ ஶுத்தாஶுத்தபரிணாமஃ ஸ ஸர்வோபி சேதநாஂ ந த்யஜதி இத்யபிப்ராயஃ . புண சேதணா திதாபிமதா ஸா ஸா சேதநா புநஸ்த்ரிதாபிமதா . குத்ர குத்ர . ணாணே ஜ்ஞாநவிஷயே கம்மே கர்மவிஷயே பலம்மி ஆத்மாகே பரிணாமஸ்வரூப பாவகர்மகா நஹீஂ .
இஸஸே (ஐஸா ஸமஜநா சாஹியே கி) ஆத்மா ஆத்மஸ்வரூப பரிணமித ஹோதா ஹை, புத்கலஸ்வரூப பரிணமித நஹீஂ ஹோதா ..௧௨௨..
அப, யஹ கஹதே ஹைஂ கி வஹ கௌநஸா ஸ்வரூப ஹை ஜிஸரூப ஆத்மா பரிணமித ஹோதா ஹை ? : –
அந்வயார்த : — [ஆத்மா ] ஆத்மா [சேதநதயா ] சேதநாரூபே [பரிணமதி ] பரிணமித ஹோதா ஹை . [புநஃ ] ஔர [சேதநா ] சேதநா [த்ரிதா அபிமதா ] தீந ப்ரகாரஸே மாநீ கயீ ஹை; [புநஃ ] ஔர [ஸா ] வஹ [ஜ்ஞாநே ] ஜ்ஞாநஸஂபஂதீ, [கர்மணி ] கர்மஸஂபஂதீ [வா ] அதவா [கர்மணஃ பலே ] கர்மபல ஸஂபஂதீ — [பணிதா ] ஐஸீ கஹீ கயீ ஹை ..௧௨௩..
டீகா : — ஜிஸஸே சைதந்ய வஹ ஆத்மாகா ௧ஸ்வதர்மவ்யாபகபநா ஹை, உஸஸே சேதநா ஹீ
தே ஜ்ஞாநவிஷயக, கர்மவிஷயக, கர்மப ளவிஷயக கஹீ. ௧௨௩.
௨௪௨ப்ரவசநஸார[ பகவாநஶ்ரீகுஂதகுஂத-
௧. ஸ்வதர்மவ்யாபகபநா = நிஜதர்மோஂமேஂ வ்யாபகபநா .