ஆகாஶஂ ஹி தாவத் லோகாலோகயோரபி, ஷட்த்ரவ்யஸமவாயாஸமவாயயோரவிபாகேந வ்ருத்தத்வாத் . தர்மாதர்மௌ ஸர்வத்ர லோகே, தந்நிமித்தகமநஸ்தாநாநாஂ ஜீவபுத்கலாநாஂ லோகாத்பஹிஸ்ததேகதேஶே ச கமநஸ்தாநாஸஂபவாத் . காலோபி லோகே, ஜீவபுத்கலபரிணாமவ்யஜ்யமாநஸமயாதிபர்யாயத்வாத்; ஸ து லோகைகப்ரதேஶ ஏவாப்ரதேஶத்வாத் . ஜீவபுத்கலௌ து யுக்தித ஏவ லோகே, ஷட்த்ரவ்யஸமவாயாத்மக- த்வால்லோகஸ்ய . கிஂது ஜீவஸ்ய ப்ரதேஶஸஂவர்தவிஸ்தாரதர்மத்வாத், புத்கலஸ்ய பந்தஹேதுபூதஸ்நிக்தரூக்ஷகுண-
ஏதாணி பஂசதவ்வாணி ஏதாநி பூர்வஸூத்ரோக்தாநி ஜீவாதிஷட்த்ரவ்யாண்யேவ உஜ்ஜிய காலஂ து காலத்ரவ்யஂ விஹாய அத்திகாய த்தி பண்ணஂதே அஸ்திகாயாஃ பஞ்சாஸ்திகாயா இதி பண்யந்தே . காயா புண காயாஃ காயஶப்தேந புநஃ . கிஂ பண்யதே . பஹுப்பதேஸாண பசயத்தஂ பஹுப்ரதேஶாநாஂ ஸஂபந்தி ப்ரசயத்வஂ ஸமூஹ இதி . அத்ர பஞ்சாஸ்தி- காயமத்யே ஜீவாஸ்திகாய உபாதேயஸ்தத்ராபி பஞ்சபரமேஷ்டிபர்யாயாவஸ்தா, தஸ்யாமப்யர்ஹத்ஸித்தாவஸ்தா, தத்ராபி ஸித்தாவஸ்தா . வஸ்துதஸ்து ராகாதிஸமஸ்தவிகல்பஜாலபரிஹாரகாலே ஸித்தஜீவஸத்ருஶா ஸ்வகீயஶுத்தாத்மாவஸ்தேதி பாவார்தஃ ..✽௧௧.. ஏவஂ பஞ்சாஸ்திகாயஸஂக்ஷேபஸூசநரூபேண சதுர்தஸ்தலே காதாத்வயஂ கதம் . அத த்ரவ்யாணாஂ லோகாகாஶேவஸ்தாநமாக்யாதி — லோகாலோகேஸு ணபோ லோகாலோகயோரதிகரணபூதயோர்ணப ஆகாஶஂ திஷ்டதி . தம்மாதம்மேஹிஂ ஆததோ லோகோ தர்மாதர்மாஸ்திகாயாப்யாமாததோ வ்யாப்தோ ப்ருதோ லோகஃ . கிஂ க்ருத்வா . ஸேஸே படுச்ச ஶேஷௌ ஜீவபுத்கலௌ ப்ரதீத்யாஶ்ரித்ய . அயமத்ரார்தஃ — ஜீவபுத்கலௌ தாவல்லோகே திஷ்டதஸ்தயோர்கதிஸ்தித்யோஃ காரணபூதௌ தர்மாதர்மாவபி லோகே . காலோ காலோபி ஶேஷௌ ஜீவபுத்கலௌ ப்ரதீத்ய லோகே . க ஸ்மாதிதி சேத் . ஜீவபுத்கலாப்யாஂ நவஜீர்ணபரிணத்யா வ்யஜ்யமாநஸமயகடிகாதிபர்யாயத்வாத் . ஶேஷஶப்தேந கிஂ பண்யதே . ஜீவா புண போக்கலா ஸேஸா ஜீவாஃ புத்கலாஶ்ச புநஃ ஶேஷா பண்யந்த இதி . அயமத்ர பாவஃ — யதா ஸித்தா பகவந்தோ யத்யபி நிஶ்சயேந லோகாகாஶப்ரமிதஶுத்தாஸஂக்யேயப்ரதேஶே கேவலஜ்ஞாநாதிகுணாதாரபூதே ஸ்வகீயஸ்வகீயபாவே திஷ்டந்தி ததாபி வ்யவஹாரேண மோக்ஷஶிலாயாஂ திஷ்டந்தீதி பண்யந்தே . ததா ஸர்வே பதார்தா யத்யபி நிஶ்சயேந
டீகா : — ப்ரதம தோ ஆகாஶ லோக ததா அலோகமேஂ ஹை, க்யோஂகி சஹ த்ரவ்யோஂகே ஸமவாய ஔர அஸமவாயமேஂ பிநா விபாககே ரஹதா ஹை . தர்ம ஔர அதர்ம த்ரவ்ய ஸர்வத்ர லோகமேஂ ஹை, க்யோஂகி உநகே நிமித்தஸே ஜிநகீ கதி ஔர ஸ்திதி ஹோதீ ஹை ஐஸே ஜீவ ஔர புத்கலோஂகீ கதி யா ஸ்திதி லோகஸே பாஹர நஹீஂ ஹோதீ, ஔர ந லோககே ஏக தேஶமேஂ ஹோதீ ஹை, (அர்தாத் லோகமேஂ ஸர்வத்ர ஹோதீ ஹை ) . கால பீ லோகமேஂ ஹை, க்யோஂகி ஜீவ ஔர புத்கலோஂகே பரிணாமோஂகே த்வாரா (காலகீ) ஸமயாதி பர்யாயேஂ வ்யக்த ஹோதீ ஹைஂ; ஔர வஹ கால லோககே ஏக ப்ரதேஶமேஂ ஹீ ஹை க்யோஂகி வஹ அப்ரதேஶீ ஹை . ஜீவ ஔர புத்கல தோ யுக்திஸே ஹீ லோகமேஂ ஹைஂ, க்யோஂகி லோக சஹ த்ரவ்யோஂகா ஸமவாயஸ்வரூப ஹை .
ஔர இஸகே அதிரிக்த (இதநா விஶேஷ ஜாநநா சாஹியே கி), ப்ரதேஶோஂகா ஸஂகோச- விஸ்தார ஹோநா வஹ ஜீவகா தர்ம ஹை, ஔர பஂதகே ஹேதுபூத ஸ்நிக்த -ருக்ஷ ( – சிகநே -ரூகே) குண புத்கலகா தர்ம ஹோநேஸே ஜீவ ஔர புத்கலகா ஸமஸ்த லோகமேஂ யா உஸகே ஏகதேஶமேஂ ரஹநேகா