த்விப்ரதேஶாத்யுத்பவஹேதுபூதததாவிதஸ்நிக்தரூக்ஷகுணபரிணாமஶக்திஸ்வபாவாத்ப்ரதேஶோத்பவத்வமஸ்தி . ததஃ பர்யாயேணாநேகப்ரதேஶத்வஸ்யாபி ஸஂபவாத் த்வயாதிஸஂக்யேயாஸஂக்யேயாநந்தப்ரதேஶத்வமபி ந்யாய்யஂ புத்கலஸ்ய ..௧௩௭..
பரமாணோர்கதிபரிணதேஃ ஸஹகாரித்வேந வர்ததே . கஸ்ய ஸஂபந்தீ யோஸௌ பரமாணுஃ . பதேஸமேத்தஸ்ஸ தவ்வஜாதஸ்ஸ ப்ரதேஶமாத்ரபுத்கலஜாதிரூபபரமாணுத்ரவ்யஸ்ய . கிஂ குர்வதஃ . வதிவததோ வ்யதிபததோ மந்தகத்யா கச்சதஃ . கஂ ப்ரதி . பதேஸஂ காலாணுவ்யாப்தமேகப்ரதேஶம் . கஸ்ய ஸஂபந்திநம் . ஆகாஸதவ்வஸ்ஸ ஆகாஶத்ரவ்யஸ்யேதி . ததாஹி – காலாணுரப்ரதேஶோ பவதி . கஸ்மாத் . த்ரவ்யேணைகப்ரதேஶத்வாத் . அதவா யதா ஸ்நேஹகுணேந புத்கலாநாஂ ததாபி தோ ௧ப்ரதேஶாதிகே உத்பவகே ஹேதுபூத ததாவித (உஸ ப்ரகாரகே) ஸ்நிக்த -ரூக்ஷகுணரூப பரிணமித ஹோநேகீ ஶக்திரூப ஸ்வபாவகே காரண உஸகே ப்ரதேஶோஂகா உத்பவ ஹை; இஸலியே பர்யாயஸே அநேகப்ரதேஶீபநேகா பீ ஸஂபவ ஹோநேஸே புத்கலகோ த்விப்ரதேஶீபநேஸே லேகர ஸஂக்யாத, அஸஂக்யாத ஔர அநந்தப்ரதேஶீபநா பீ ந்யாயயுக்த ஹை ..௧௩௭.. அப, ‘காலாணு அப்ரதேஶீ ஹீ ஹை’ ஐஸா நியம கரதே ஹைஂ (அர்தாத் தரஶாதே ஹைஂ : — )
அந்வயார்த : — [ஸமயஃ து ] கால தோ [அப்ரதேஶஃ ] அப்ரதேஶீ ஹை, [ப்ரதேஶமாத்ரஸ்ய த்ரவ்யஜாதஸ்ய ] ப்ரதேஶமாத்ர புத்கல -பரமாணு [ஆகாஶத்ரவ்யஸ்ய ப்ரதேஶஂ ] ஆகாஶ த்ரவ்யகே ப்ரதேஶகோ [வ்யதிபததஃ ] மஂத கதிஸே உல்லஂகந கர ரஹா ஹோ தப [ஸஃ வர்ததே ] வஹ வர்ததா ஹை அர்தாத் நிமித்தபூததயா பரிணமித ஹோதா ஹை ..௧௩௮..
சே காள தோ அப்ரதேஶ; ஏகப்ரதேஶ பரமாணு யதா ஆகாஶத்ரவ்ய தணோ ப்ரதேஶ அதிக்ரமே, வர்தே ததா. ௧௩௮.
௨௭௨ப்ரவசநஸார[ பகவாநஶ்ரீகுஂதகுஂத-
௧. த்விப்ரதேஶீ இத்யாதி ஸ்கந்தோஂகீ உத்பத்திகே காரணபூத ஜோ ஸ்நிக்த -ரூக்ஷ குண ஹைஂ உநரூப பரிணமித ஹோநேகீ ஶக்தி புத்கலகா ஸ்வபாவ ஹை .