தஸ்மாத் ஜ்ஞாநஂ ஜீவோ ஜ்ஞேயஂ த்ரவ்யஂ த்ரிதா ஸமாக்யாதம் .
த்ரவ்யமிதி புநராத்மா பரஶ்ச பரிணாமஸஂபத்தஃ ..௩௬..
யதஃ பரிச்சேதரூபேண ஸ்வயஂ விபரிணம்ய ஸ்வதஂத்ர ஏவ பரிச்சிநத்தி ததோ ஜீவ ஏவ
ஜ்ஞாநமந்யத்ரவ்யாணாஂ ததா பரிணந்துஂ பரிச்சேத்துஂ சாஶக்தேஃ . ஜ்ஞேயஂ து வ்ருத்தவர்தமாநவர்திஷ்யமாணவிசித்ர-
பர்யாயபரம்பராப்ரகாரேண த்ரிதாகாலகோடிஸ்பர்ஶித்வாதநாத்யநந்தஂ த்ரவ்யம் . தத்து ஜ்ஞேயதாமாபத்யமாநஂ
த்வேதாத்மபரவிகல்பாத் . இஷ்யதே ஹி ஸ்வபரபரிச்சேதகத்வாதவபோதஸ்ய போத்யஸ்யைவஂவிதஂ த்வைவித்யம் .
நநு ஸ்வாத்மநி க்ரியாவிரோதாத் கதஂ நாமாத்மபரிச்சேதகத்வம் . கா ஹி நாம க்ரியா
கீத்ருஶஶ்ச விரோதஃ . க்ரியா ஹ்யத்ர விரோதிநீ ஸமுத்பத்திரூபா வா ஜ்ஞப்திரூபா வா . உத்பத்திரூபா ஹி
தாவந்நைகஂ ஸ்வஸ்மாத்ப்ரஜாயத இத்யாகமாத்விருத்தைவ . ஜ்ஞப்திரூபாயாஸ்து ப்ரகாஶநக்ரியயேவ ப்ரத்யவஸ்திதத்வாந்ந
பவந்து, ந ச ததா . ணாணஂ பரிணமதி ஸயஂ யத ஏவ பிந்நஜ்ஞாநேந ஜ்ஞாநீ ந பவதி தத ஏவ கடோத்பத்தௌ
ம்ருத்பிண்ட இவ ஸ்வயமேவோபாதாநரூபேணாத்மா ஜ்ஞாநஂ பரிணமதி . அட்டா ணாணட்டியா ஸவ்வே வ்யவஹாரேண ஜ்ஞேயபதார்தா
ஆதர்ஶே பிம்பமிவ பரிச்சித்த்யாகாரேண ஜ்ஞாநே திஷ்டந்தீத்யபிப்ராயஃ ..௩௫.. அதாத்மா ஜ்ஞாநஂ பவதி ஶேஷஂ து
ஜ்ஞேயமித்யாவேதயதி ---தம்ஹா ணாணஂ ஜீவோ யஸ்மாதாத்மைவோபாதாநரூபேண ஜ்ஞாநஂ பரிணமதி ததைவ பதார்தாந்
பரிச்சிநத்தி, இதி பணிதஂ பூர்வஸூத்ரே, தஸ்மாதாத்மைவ ஜ்ஞாநஂ . ணேயஂ தவ்வஂ தஸ்ய ஜ்ஞாநரூபஸ்யாத்மநோ ஜ்ஞேயஂ பவதி .
கிம் . த்ரவ்யம் . திஹா ஸமக்காதஂ தச்ச த்ரவ்யஂ காலத்ரயபர்யாயபரிணதிரூபேண த்ரவ்யகுணபர்யாயரூபேண வா
கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா ]
ஜ்ஞாநதத்த்வ -ப்ரஜ்ஞாபந
௬௧
அந்வயார்த : — [தஸ்மாத் ] இஸலியே [ஜீவஃ ஜ்ஞாநஂ ] ஜீவ ஜ்ஞாந ஹை [ஜ்ஞேயஂ ] ஔர ஜ்ஞேய
[த்ரிதா ஸமாக்யாதஂ ] தீந ப்ரகாரஸே வர்ணித (த்ரிகாலஸ்பர்ஶீ) [த்ரவ்யஂ ] த்ரவ்ய ஹை . [புநஃ த்ரவ்யஂ இதி ]
(வஹ ஜ்ஞேயபூத) த்ரவ்ய அர்தாத் [ஆத்மா ] ஆத்மா (ஸ்வாத்மா) [பரஃ ச ] ஔர பர
[பரிணாமஸம்பத்தஃ ] ஜோகி பரிணாமவாலே ஹைஂ ..௩௬..
டீகா : — (பூர்வோக்த ப்ரகார) ஜ்ஞாநரூபஸே ஸ்வயஂ பரிணமித ஹோகர ஸ்வதஂத்ரதயா ஹீ ஜாநதா ஹை
இஸலியே ஜீவ ஹீ ஜ்ஞாந ஹை, க்யோஂகி அந்ய த்ரவ்ய இஸப்ரகார (ஜ்ஞாநரூப) பரிணமித ஹோநே ததா ஜாநநேமேஂ
அஸமர்த ஹைஂ . ஔர ஜ்ஞேய, வர்த சுகீ, வர்த ரஹீ ஔர வர்தநேவாலீ ஐஸீ விசித்ர பர்யாயோஂகீ பரம்பராகே
ப்ரகாரஸே த்ரிவித காலகோடிகோ ஸ்பர்ஶ கரதா ஹோநேஸே அநாதி -அநந்த ஐஸா த்ரவ்ய ஹை . (ஆத்மா ஹீ ஜ்ஞாந
ஹை ஔர ஜ்ஞேய ஸமஸ்த த்ரவ்ய ஹைஂ ) வஹ ஜ்ஞேயபூத த்ரவ்ய ஆத்மா ஔர பர (-ஸ்வ ஔர பர) ஐஸே தோ பேதஸே
தோ ப்ரகாரகா ஹை . ஜ்ஞாந ஸ்வபரஜ்ஞாயக ஹை, இஸலியே ஜ்ஞேயகீ ஐஸீ த்விவிததா மாநீ ஜாதீ ஹை .
(ப்ரஶ்ந) : — அபநேமேஂ க்ரியாகே ஹோ ஸகநேகா விரோத ஹை, இஸலியே ஆத்மாகே ஸ்வஜ்ஞாயகதா
கைஸே கடித ஹோதீ ஹை ?
(உத்தர) : — கௌநஸீ க்ரியா ஹை ஔர கிஸ ப்ரகாரகா விரோத ஹை ? ஜோ யஹா (ப்ரஶ்நமேஂ
விரோதீ க்ரியா கஹீ கஈ ஹை வஹ யா தோ உத்பத்திரூப ஹோகீ யா ஜ்ஞப்திரூப ஹோகீ . ப்ரதம, உத்பத்திரூப
க்ரியா தோ ‘கஹீஂ ஸ்வயஂ அபநேமேஂஸே உத்பந்ந நஹீஂ ஹோ ஸகதீ’ இஸ ஆகமகதநஸே விருத்த ஹீ ஹை; பரந்து