యది ప్రత్యక్షోజాతః పర్యాయః ప్రలయితశ్చ జ్ఞానస్య .
న భవతి వా తత్ జ్ఞానం దివ్యమితి హి కే ప్రరూపయన్తి ..౩౯..
యది ఖల్వసంభావితభావం సంభావితభావం చ పర్యాయజాతమప్రతిఘవిజృంభితాఖండిత-
ప్రతాపప్రభుశక్తితయా ప్రసభేనైవ నితాన్తమాక్రమ్యాక్రమసమర్పితస్వరూపసర్వస్వమాత్మానం ప్రతి నియతం జ్ఞానం
న కరోతి, తదా తస్య కుతస్తనీ దివ్యతా స్యాత్ . అతః కాష్ఠాప్రాప్తస్య పరిచ్ఛేదస్య సర్వ-
మేతదుపపన్నమ్ ..౩౯..
అథాసద్భూతపర్యాయాణాం వర్తమానజ్ఞానప్రత్యక్షత్వం దృఢయతి — జఇ పచ్చక్ఖమజాదం పజ్జాయం పలయిదం చ ణాణస్స ణ హవది
వా యది ప్రత్యక్షో న భవతి . స కః . అజాతపర్యాయో భావిపర్యాయః . న కేవలం భావిపర్యాయః ప్రలయితశ్చ
వా . కస్య . జ్ఞానస్య . తం ణాణం దివ్వం తి హి కే పరూవేంతి తద్జ్ఞానం దివ్యమితి కే ప్రరూపయన్తి, న
కేపీతి . తథా హి — యది వర్తమానపర్యాయవదతీతానాగతపర్యాయం జ్ఞానం కర్తృ క్రమకరణవ్యవధాన-
రహితత్వేన సాక్షాత్ప్రత్యక్షం న కరోతి, తర్హి తత్ జ్ఞానం దివ్యం న భవతి . వస్తుతస్తు జ్ఞానమేవ న భవతీతి .
యథాయం కేవలీ పరకీయద్రవ్యపర్యాయాన్ యద్యపి పరిచ్ఛిత్తిమాత్రేణ జానాతి, తథాపి నిశ్చయనయేన
సహజానన్దైకస్వభావే స్వశుద్ధాత్మని తన్మయత్వేన పరిచ్ఛిత్తిం కరోతి, తథా నిర్మలవివేకిజనోపి యద్యపి
వ్యవహారేణ పరకీయద్రవ్యగుణపర్యాయపరిజ్ఞానం కరోతి, తథాపి నిశ్చయేన నిర్వికారస్వసంవేదనపర్యాయే
విషయత్వాత్పర్యాయేణ పరిజ్ఞానం కరోతీతి సూత్రతాత్పర్యమ్ ..౩౯.. అథాతీతానాగతసూక్ష్మాదిపదార్థానిన్ద్రియజ్ఞానం
కహానజైనశాస్త్రమాలా ]
జ్ఞానతత్త్వ -ప్రజ్ఞాపన
౬౭
అన్వయార్థ : — [యది వా ] యది [అజాతః పర్యాయః ] అనుత్పన్న పర్యాయ [చ ]
తథా [ప్రలయితః ] నష్ట పర్యాయ [జ్ఞానస్య ] జ్ఞానకే (కేవలజ్ఞానకే) [ప్రత్యక్షః న భవతి ] ప్రత్యక్ష న హో
తో [తత్ జ్ఞానం ] ఉస జ్ఞానకో [దివ్యం ఇతి హి ] ‘దివ్య’ [కే ప్రరూపయంతి ] కౌన ప్రరూపేగా ? ..౩౯..
టీకా : — జిసనే అస్తిత్వకా అనుభవ నహీం కియా ఔర జిసనే అస్తిత్వకా అనుభవ
కర లియా హై ఐసీ (అనుత్పన్న ఔర నష్ట) పర్యాయమాత్రకో యది జ్ఞాన అపనీ నిర్విఘ్న వికసిత,
అఖండిత ప్రతాపయుక్త ప్రభుశక్తికే (-మహా సామర్థ్య ) ద్వారా బలాత్ అత్యన్త ఆక్రమిత కరే
(-ప్రాప్త కరే), తథా వే పర్యాయేం అపనే స్వరూపసర్వస్వకో అక్రమసే అర్పిత కరేం (-ఏక హీ సాథ
జ్ఞానమేం జ్ఞాత హోం ) ఇసప్రకార ఉన్హేం అపనే ప్రతి నియత న కరే (-అపనేమేం నిశ్చిత న కరే, ప్రత్యక్ష
న జానే), తో ఉస జ్ఞానకీ దివ్యతా క్యా హై ? ఇససే (యహ కహా గయా హై కి) పరాకాష్ఠాకో ప్రాప్త
జ్ఞానకే లియే యహ సబ యోగ్య హై
.
భావార్థ : — అనన్త మహిమావాన కేవలజ్ఞానకీ యహ దివ్యతా హై కి వహ అనన్త ద్రవ్యోంకీ
సమస్త పర్యాయోంకో (అతీత ఔర అనాగత పర్యాయోంకో భీ) సమ్పూర్ణతయా ఏక హీ సమయ ప్రత్యక్ష
జానతా హై ..౩౯..