అథ జ్ఞానినో జ్ఞప్తిక్రియాసద్భావేపి క్రియాఫలభూతం బన్ధం ప్రతిషేధయన్నుపసంహరతి — ణ వి పరిణమది ణ గేణ్హది ఉప్పజ్జది ణేవ తేసు అట్ఠేసు .
ఇహ ఖలు ‘ఉదయగదా కమ్మంసా జిణవరవసహేహిం ణియదిణా భణియా . తేసు విమూఢో రత్తో దుట్ఠో వా బంధమణుభవది ..’ ఇత్యత్ర సూత్రే ఉదయగతేషు పుద్గలకర్మాంశేషు సత్సు సంచేతయమానో మన్త్రవాదరససిద్ధయాదీని యాని ఖణ్డవిజ్ఞానాని మూఢజీవానాం చిత్తచమత్కారకారణాని పరమాత్మభావనా- వినాశకాని చ . తత్రాగ్రహం త్యక్త్వా జగత్త్రయకాలత్రయసకలవస్తుయుగపత్ప్రకాశకమవినశ్వరమఖణ్డైక- ప్రతిభాసరూపం సర్వజ్ఞశబ్దవాచ్యం యత్కేవలజ్ఞానం తస్యైవోత్పత్తికారణభూతం యత్సమస్తరాగాదివికల్పజాలేన రహితం సహజశుద్ధాత్మనోభేదజ్ఞానం తత్ర భావనా కర్తవ్యా, ఇతి తాత్పర్యమ్ ..౫౧.. ఏవం కేవలజ్ఞానమేవ సర్వజ్ఞ ఇతి కథనరూపేణ గాథైకా, తదనన్తరం సర్వపదార్థపరిజ్ఞానాత్పరమాత్మజ్ఞానమితి ప్రథమగాథా పరమాత్మజ్ఞానాచ్చ సర్వపదార్థపరిజ్ఞానమితి ద్వితీయా చేతి . తతశ్చ క్రమప్రవృత్తజ్ఞానేన సర్వజ్ఞో న భవతీతి ప్రథమగాథా, యుగపద్గ్రాహకేణ స భవతీతి ద్వితీయా చేతి సముదాయేన సప్తమస్థలే గాథాపఞ్చకం గతమ్ . అథ పూర్వం యదుక్తం
అబ, జ్ఞానీకే (-కేవలజ్ఞానీ ఆత్మాకే) జ్ఞప్తిక్రియాకా సద్భావ హోనే పర భీ ఉసకే క్రియాకే ఫలరూప బన్ధకా నిషేధ కరతే హుఏ ఉపసంహార కరతే హైం (అర్థాత్ కేవలజ్ఞానీ ఆత్మాకే జాననేకీ క్రియా హోనే పర భీ బన్ధ నహీం హోతా, ఐసా కహకర జ్ఞాన -అధికార పూర్ణ కరతే హైం) —
అన్వయార్థ : – [ఆత్మా ] (కేవలజ్ఞానీ) ఆత్మా [తాన్ జానన్ అపి ] పదార్థోంకో జానతా హుఆ భీ [న అపి పరిణమతి ] ఉసరూప పరిణమిత నహీం హోతా, [న గృహ్ణాతి ] ఉన్హేం గ్రహణ నహీం కరతా [తేషు అర్థేషు న ఏవ ఉత్పద్యతే ] ఔర ఉన పదార్థోంకే రూపమేం ఉత్పన్న నహీం హోతా [తేన ] ఇసలియే [అబన్ధకః ప్రజ్ఞప్తః ] ఉసే అబన్ధక కహా హై ..౫౨..
టీకా : — యహాఁ ‘ఉదయగదా కమ్మంసా జినవరవసహేహిం ణియదిణా భణియా . తేసు విమూఢో రత్తో దుట్ఠో వా ౧బన్ధమణుభవది ..’ ఇస గాథా సూత్రమేం, ‘ఉదయగత పుద్గలకర్మాంశోంకే అస్తిత్వమేం చేతిత హోనే పర – జాననేపర – అనుభవ కరనే పర మోహ -రాగ -ద్వేషమేం పరిణత హోనేసే జ్ఞేయార్థపరిణమన-
తే అర్థరూప న పరిణమే జీవ, నవ గ్రహే, నవ ఊపజే, సౌ అర్థనే జాణే ఛతాం, తేథీ అబంధక జిన కహే.౫౨.
౮౮ప్రవచనసార[ భగవానశ్రీకుందకుంద-
౧. జ్ఞానతత్త్వ – ప్రజ్ఞాపనకీ ౪౩వీం గాథా .