అత్ర జ్ఞానం సౌఖ్యం చ మూర్తమిన్ద్రియజం చైకమస్తి . ఇతరదమూర్తమతీన్ద్రియం చాస్తి . తత్ర యదమూర్తమతీన్ద్రియం చ తత్ప్రధానత్వాదుపాదేయత్వేన జ్ఞాతవ్యమ్ . తత్రాద్యం మూర్తాభిః క్షాయోపశమికీభిరుప- యోగశక్తిభిస్తథావిధేభ్య ఇన్ద్రియేభ్యః సముత్పద్యమానం పరాయత్తత్వాత్ కాదాచిత్కం క్రమకృతప్రవృత్తి
అథ జ్ఞానప్రపఞ్చవ్యాఖ్యానానన్తరం జ్ఞానాధారసర్వజ్ఞం నమస్కరోతి ---
కరేది కరోతి . స కః . లోగో లోకః . కథంభూతః . దేవాసురమణుఅరాయసంబంధో దేవాసురమనుష్య- రాజసంబన్ధః . పునరపి కథంభూతః . భత్తో భక్తః . ణిచ్చం నిత్యం సర్వకాలమ్ . పునరపి కింవిశిష్టః . ఉవజుత్తో ఉపయుక్త ఉద్యతః . ఇత్థంభూతో లోకః కాం కరోతి . ణమాఇం నమస్యాం నమస్క్రియామ్ . కస్య . తస్స తస్య పూర్వోక్తసర్వజ్ఞస్య . తం తహా వి అహం తం సర్వజ్ఞం తథా తేనైవ ప్రకారేణాహమపి గ్రన్థకర్తా నమస్కరోమీతి . అయమత్రార్థః ---యథా దేవేన్ద్రచక్రవర్త్యాదయోనన్తాక్షయసుఖాదిగుణాస్పదం సర్వజ్ఞస్వరూపం నమస్కుర్వన్తి, తథైవాహ- మపి తత్పదాభిలాషీ పరమభక్త్యా ప్రణమామి ..★౨.. ఏవమష్టాభిః స్థలైర్ద్వాత్రింశద్గాథాస్తదనన్తరం నమస్కార- గాథా చేతి సముదాయేన త్రయస్త్రింశత్సూత్రైర్జ్ఞానప్రపఞ్చనామా తృతీయోన్తరాధికారః సమాప్తః . అథ సుఖ- ప్రపఞ్చాభిధానాన్తరాధికారేష్టాదశ గాథా భవన్తి . అత్ర పఞ్చస్థలాని, తేషు ప్రథమస్థలే ‘అత్థి అముత్తం’
అన్వయార్థ : — [అర్థేషు జ్ఞానం ] పదార్థ సమ్బన్ధీ జ్ఞాన [అమూర్తం మూర్తం ] అమూర్త యా మూర్త, [అతీన్ద్రియం ఐన్ద్రియం చ అస్తి ] అతీన్ద్రియ యా ఐన్ద్రియ హోతా హై; [చ తథా సౌఖ్యం ] ఔర ఇసీప్రకార (అమూర్త యా మూర్త, అతీన్ద్రియ యా ఐన్ద్రియ) సుఖ హోతా హై . [తేషు చ యత్ పరం ] ఉసమేం జో ప్రధాన – ఉత్కృష్ట హై [తత్ జ్ఞేయం ] వహ ఉపాదేయరూప జాననా ..౫౩..
టీకా : — యహాఁ, (జ్ఞాన తథా సుఖ దో ప్రకారకా హై – ) ఏక జ్ఞాన తథా సుఖ మూర్త ఔర అతీన్ద్రియ హై వహ ప్రధాన హోనేసే ఉపాదేయరూప జాననా .
వహాఁ, పహలా జ్ఞాన తథా సుఖ మూర్తరూప ఐసీ క్షాయోపశమిక ఉపయోగశక్తియోంసే ఉస- ఉస ప్రకారకీ ఇన్ద్రియోంకే ద్వారా ఉత్పన్న హోతా హుఆ పరాధీన హోనేసే ౨కాదాచిత్క, క్రమశః
౧ఇన్ద్రియజ హై; ఔర దూసరా (జ్ఞాన తథా సుఖ) అమూర్త ఔర అతీన్ద్రియ హై . ఉసమేం జో అమూర్త ఔర
౧. ఇన్ద్రియజ = ఇన్ద్రియోం ద్వారా ఉత్పన్న హోనేవాలా; ఐన్ద్రియ .
౨. కాదాచిత్క = కదాచిత్ – కభీ కభీ హోనేవాలా; అనిత్య ..