అతీన్ద్రియం హి జ్ఞానం యదమూర్తం యన్మూర్తేష్వప్యతీన్ద్రియం యత్ప్రచ్ఛన్నం చ తత్సకలం వివ్రియతే — అమూర్తాభిః క్షాయికీభిరతీన్ద్రియాభిశ్చిదానన్దైకలక్షణాభిః శుద్ధాత్మశక్తిభిరుత్పన్నత్వా- దతీన్ద్రియజ్ఞానం సుఖం చాత్మాధీనత్వేనావినశ్వరత్వాదుపాదేయమితి; పూర్వోక్తామూర్తశుద్ధాత్మశక్తిభ్యో విలక్షణాభిః క్షాయోపశమికేన్ద్రియశక్తిభిరుత్పన్నత్వాదిన్ద్రియజం జ్ఞానం సుఖం చ పరాయత్తత్వేన వినశ్వరత్వాద్ధేయమితి తాత్పర్యమ్ ..౫౩.. ఏవమధికారగాథయా ప్రథమస్థలం గతమ్ . అథ పూర్వోక్తముపాదేయభూతమతీన్ద్రియజ్ఞానం విశేషేణ వ్యక్తీకరోతి — జం యదతీన్ద్రియం జ్ఞానం కర్తృ . పేచ్ఛదో ప్రేక్షమాణపురుషస్య జానాతి . కిమ్ . అముత్తం అమూర్త- మతీన్ద్రియనిరుపరాగసదానన్దైకసుఖస్వభావం యత్పరమాత్మద్రవ్యం తత్ప్రభృతి సమస్తామూర్తద్రవ్యసమూహం ముత్తేసు అదిందియం చ మూర్తేషు పుద్గలద్రవ్యేషు యదతీన్ద్రియం పరమాణ్వాది . పచ్ఛణ్ణం కాలాణుప్రభృతిద్రవ్యరూపేణ ప్రచ్ఛన్నం వ్యవహిత- మన్తరితం, అలోకాకాశప్రదేశప్రభృతి క్షేత్రప్రచ్ఛన్నం, నిర్వికారపరమానన్దైకసుఖాస్వాదపరిణతిరూపపరమాత్మనో వర్తమానసమయగతపరిణామాస్తత్ప్రభృతయో యే సమస్తద్రవ్యాణాం వర్తమానసమయగతపరిణామాస్తే కాలప్రచ్ఛన్నాః, తస్యైవ పరమాత్మనః సిద్ధరూపశుద్ధవ్యఞ్జనపర్యాయః శేషద్రవ్యాణాం చ యే యథాసంభవం వ్యఞ్జనపర్యాయాస్తేష్వన్త-
అబ, అతీన్ద్రియ సుఖకా సాధనభూత (-కారణరూప) అతీన్ద్రియ జ్ఞాన ఉపాదేయ హై — ఇసప్రకార ఉసకీ ప్రశంసా కరతే హైం : —
అన్వయార్థ : — [ప్రేక్షమాణస్య యత్ ] దేఖనేవాలేకా జో జ్ఞాన [అమూర్తం ] అమూర్తకో, [మూర్తేషు ] మూర్త పదార్థోంమేం భీ [అతీన్ద్రియం ] అతీన్ద్రియకో, [చ ప్రచ్ఛన్నం ] ఔర ప్రచ్ఛన్నకో, [సకలం ] ఇన సబకో — [స్వకం చ ఇతరత ] స్వ తథా పరకో — దేఖతా హై, [తద్ జ్ఞానం ] వహ జ్ఞాన [ప్రత్యక్షం భవతి ] ప్రత్యక్ష హై ..౫౪..
టీకా : — జో అమూర్త హై, జో మూర్త పదార్థోంమేం భీ అతీన్ద్రియ హై, ఔర జో ౧ప్రచ్ఛన్న హై, ఉస సబకో — జో కి స్వ ఔర పర ఇన దో భేదోంమేం సమా జాతా హై ఉసే — అతీన్ద్రియ జ్ఞాన అవశ్య దేఖతా
దేఖే అమూర్తిక, మూర్తమాంయ అతీన్ద్రి నే, ప్రచ్ఛన్ననే, తే సర్వనే — పర కే స్వకీయనే, జ్ఞాన తే ప్రత్యక్ష ఛే. ౫౪.
౧. ప్రచ్ఛన్న = గుప్త; అన్తరిత; ఢకా హుఆ .