అథ కేవలస్యాపి పరిణామద్వారేణ ఖేదస్య సంభవాదైకాన్తికసుఖత్వం నాస్తీతి ప్రత్యాచష్టే —
అత్ర కో హి నామ ఖేదః, కశ్చ పరిణామః కశ్చ కేవలసుఖయోర్వ్యతిరేకః, యతః కేవలస్యైకాన్తిక సుఖత్వం న స్యాత్ . ఖేదస్యాయతనాని ఘాతికర్మాణి, న నామ కేవలం పరిణామ- సత్, సర్వశుద్ధాత్మప్రదేశాధారత్వేనోత్పన్నత్వాత్సమస్తం సర్వజ్ఞానావిభాగపరిచ్ఛేదపరిపూర్ణం సత్, సమస్తావరణ- క్షయేనోత్పన్నత్వాత్సమస్తజ్ఞేయపదార్థగ్రాహకత్వేన విస్తీర్ణం సత్, సంశయవిమోహవిభ్రమరహితత్వేన సూక్ష్మాదిపదార్థ- పరిచ్ఛిత్తివిషయేత్యన్తవిశదత్వాద్విమలం సత్, క్రమకరణవ్యవధానజనితఖేదాభావాదవగ్రహాదిరహితం చ సత్, యదేవం పఞ్చవిశేషణవిశిష్టం క్షాయికజ్ఞానం తదనాకులత్వలక్షణపరమానన్దైకరూపపారమార్థికసుఖాత్సంజ్ఞాలక్షణ- ప్రయోజనాదిభేదేపి నిశ్చయేనాభిన్నత్వాత్పారమార్థికసుఖం భణ్యతే – ఇత్యభిప్రాయః ..౫౯.. అథానన్తపదార్థ- పరిచ్ఛేదనాత్కేవలజ్ఞానేపి ఖేదోస్తీతి పూర్వపక్షే సతి పరిహారమాహ – జం కేవలం తి ణాణం తం సోక్ఖం
భావార్థ : — క్షాయికజ్ఞాన -కేవలజ్ఞాన ఏకాన్త సుఖస్వరూప హైం ..౫౯..
అబ, ఐసే అభిప్రాయకా ఖండన కరతే హైం కి ‘కేవలజ్ఞానకో భీ పరిణామకే ద్వారా ౧ఖేదకా సమ్భవ హోనేసే కేవలజ్ఞాన ఐకాన్తిక సుఖ నహీం హై : —
అన్వయార్థ : — [యత్ ] జో [కేవలం ఇతి జ్ఞానం ] ‘కేవల’ నామకా జ్ఞాన హై [తత్ సౌఖ్యం ] వహ సుఖ హై [పరిణామః చ ] పరిణామ భీ [సః చ ఏవ ] వహీ హై [తస్య ఖేదః న భణితః ] ఉసే ఖేద నహీం కహా హై (అర్థాత్ కేవలజ్ఞానమేం సర్వజ్ఞదేవనే ఖేద నహీం కహా) [యస్మాత్ ] క్యోంకి [ఘాతీని ] ఘాతికర్మ [క్షయం జాతాని ] క్షయకో ప్రాప్త హుఏ హైం ..౬౦..
టీకా : — యహాఁ (కేవలజ్ఞానకే సమ్బన్ధమేం), ఖేద క్యా, (౨) పరిణామ క్యా తథా (౩) కేవలజ్ఞాన ఔర సుఖకా వ్యతిరేక (-భేద) క్యా, కి జిససే కేవలజ్ఞానకో ఐకాన్తిక సుఖత్వ న హో ?
భాఖ్యో న తేమాం ఖేద జేథీ ఘాతికర్మ వినష్ట ఛే. ౬౦.
౧౦౪ప్రవచనసార[ భగవానశ్రీకుందకుంద-
౧. ఖేద = థకావట; సంతాప; దుఃఖ