విషయానభిపతద్భిరసమీచీనవృత్తితామనుభవన్నుపరుద్ధశక్తిసారేణాపి జ్ఞానదర్శనవీర్యాత్మకేన నిశ్చయ-
కారణతాముపాగతేన స్వభావేన పరిణమమానః స్వయమేవాయమాత్మా సుఖతామాపద్యతే . శరీరం త్వచేతన-
త్వాదేవ సుఖత్వపరిణతేర్నిశ్చయకారణతామనుపగచ్ఛన్న జాతు సుఖతాముపఢౌకత ఇతి ..౬౫..
అథైతదేవ దృఢయతి —
ఏగంతేణ హి దేహో సుహం ణ దేహిస్స కుణది సగ్గే వా .
విసయవసేణ దు సోక్ఖం దుక్ఖం వా హవది సయమాదా ..౬౬..
ఫాసేహిం సమస్సిదే స్పర్శనాదీన్ద్రియరహితశుద్ధాత్మతత్త్వవిలక్షణైః స్పర్శనాదిభిరిన్ద్రియైః సమాశ్రితాన్ సమ్యక్
ప్రాప్యాన్ గ్రాహ్యాన్, ఇత్థంభూతాన్ విషయాన్ ప్రాప్య . స కః . అప్పా ఆత్మా కర్తా . కింవిశిష్టః . సహావేణ
పరిణమమాణో అనన్తసుఖోపాదానభూతశుద్ధాత్మస్వభావవిపరీతేనాశుద్ధసుఖోపాదానభూతేనాశుద్ధాత్మస్వభావేన
పరిణమమానః . ఇత్థంభూతః సన్ సయమేవ సుహం స్వయమేవేన్ద్రియసుఖం భవతి పరిణమతి . ణ హవది దేహో దేహః
౧. ఇన్ద్రియసుఖరూప పరిణమన కరనేవాలే ఆత్మాకీ జ్ఞానదర్శన -వీర్యాత్మక స్వభావకీ ఉత్కృష్ట శక్తి రుక గఈ హై
అర్థాత్ స్వభావ అశుద్ధ హో గయా హై .
ఏకాంతథీ స్వర్గేయ దేహ కరే నహీం సుఖ దేహీనే,
పణ విషయవశ స్వయమేవ ఆత్మా సుఖ వా దుఃఖ థాయ ఛే. ౬౬.
౧౧౪ప్రవచనసార[ భగవానశ్రీకుందకుంద-
ఐసీ, ప్రబల మోహకే వశ వర్తనేవాలీ, ‘యహ (విషయ) హమేం ఇష్ట హై’ ఇసప్రకార విషయోంకీ ఓర దౌడతీ
హుఈ ఇన్ద్రియోంకే ద్వారా అసమీచీన (అయోగ్య) పరిణతికా అనుభవ కరనేసే జిసకీ ౧శక్తికీ
ఉత్కృష్టతా (-పరమ శుద్ధతా) రుక గఈ హై ఐసే భీ (అపనే) జ్ఞాన -దర్శన -వీర్యాత్మక స్వభావమేం —
జో కి (సుఖకే) నిశ్చయకారణరూప హై — పరిణమన కరతా హుఆ యహ ఆత్మా స్వయమేవ సుఖత్వకో
ప్రాప్త కరతా హై, (-సుఖరూప హోతా హై;) ఔర శరీర తో అచేతన హీ హోనేసే సుఖత్వపరిణతికా
నిశ్చయ -కారణ న హోతా హుఆ కించిత్ మాత్ర భీ సుఖత్వకో ప్రాప్త నహీం కరతా .
భావార్థ : — సశరీర అవస్థామేం భీ ఆత్మా హీ సుఖరూప (-ఇన్ద్రియసుఖరూప) పరిణతిమేం
పరిణమన కరతా హై, శరీర నహీం; ఇసలియే సశరీర అవస్థామేం భీ సుఖకా నిశ్చయ కారణ ఆత్మా
హీ హై అర్థాత్ ఇన్ద్రియసుఖకా భీ వాస్తవిక కారణ ఆత్మాకా హీ అశుద్ధ స్వభావ హై . అశుద్ధ
స్వభావమేం పరిణమిత ఆత్మా హీ స్వయమేవ ఇన్ద్రియసుఖరూప హోతా హై ఉసమేం శరీర కారణ నహీం హై;
క్యోంకి సుఖరూప పరిణతి ఔర శరీర సర్వథా భిన్న హోనేకే కారణ సుఖ ఔర శరీరమేం నిశ్చయసే
కించిత్మాత్ర భీ కార్యకారణతా నహీం హై ..౬౫..
అబ, ఇసీ బాతకో దృఢ కరతే హైం : —