ఏకాన్తేన హి దేహః సుఖం న దేహినః కరోతి స్వర్గే వా .
విషయవశేన తు సౌఖ్యం దుఃఖం వా భవతి స్వయమాత్మా ..౬౬..
అయమత్ర సిద్ధాన్తో యద్దివ్యవైక్రియికత్వేపి శరీరం న ఖలు సుఖాయ కల్ప్యేతేతీష్టానామ-
నిష్టానాం వా విషయాణాం వశేన సుఖం వా దుఃఖం వా స్వయమేవాత్మా స్యాత్ ..౬౬..
అథాత్మనః స్వయమేవ సుఖపరిణామశక్తియోగిత్వాద్విషయాణామకించిత్కరత్వం ద్యోతయతి —
తిమిరహరా జఇ దిట్ఠీ జణస్స దీవేణ ణత్థి కాయవ్వం .
తహ సోక్ఖం సయమాదా విసయా కిం తత్థ కువ్వంతి ..౬౭..
పునరచేతనత్వాత్సుఖం న భవతీతి . అయమత్రార్థః – కర్మావృతసంసారిజీవానాం యదిన్ద్రియసుఖం తత్రాపి జీవ
ఉపాదానకారణం, న చ దేహః . దేహకర్మరహితముక్తాత్మనాం పునర్యదనన్తాతీన్ద్రియసుఖం తత్ర విశేషేణాత్మైవ
కారణమితి ..౬౫.. అథ మనుష్యశరీరం మా భవతు, దేవశరీరం దివ్యం తత్కిల సుఖకారణం భవిష్యతీత్యాశఙ్కాం
నిరాకరోతి — ఏగంతేణ హి దేహో సుహం ణ దేహిస్స కుణది ఏకాన్తేన హి స్ఫు టం దేహః కర్తా సుఖం న కరోతి .
కస్య . దేహినః సంసారిజీవస్య . క్వ . సగ్గే వా ఆస్తాం తావన్మనుష్యాణాం మనుష్యదేహః సుఖం న కరోతి, స్వర్గే
కహానజైనశాస్త్రమాలా ]
జ్ఞానతత్త్వ -ప్రజ్ఞాపన
౧౧౫
అన్వయార్థ : — [ఏకాన్తేన హి ] ఏకాంతసే అర్థాత్ నియమసే [స్వర్గే వా ] స్వర్గమేం భీ
[దేహః ] శరీర [దేహినః ] శరీరీ (-ఆత్మాకో) [సుఖం న కరోతి ] సుఖ నహీం దేతా [విషయవశేన
తు ] పరన్తు విషయోంకే వశసే [సౌఖ్యం దుఃఖం వా ] సుఖ అథవా దుఃఖరూప [స్వయం ఆత్మా భవతి ]
స్వయం ఆత్మా హోతా హై ..౬౬..
టీకా : — యహాఁ యహ సిద్ధాంత హై కి — భలే హీ దివ్య వైక్రియిక తా ప్రాప్త హో తథాపి
‘శరీర సుఖ నహీం దే సకతా’; ఇసలియే, ఆత్మా స్వయం హీ ఇష్ట అథవా అనిష్ట విషయోంకే వశసే సుఖ
అథవా దుఃఖరూప స్వయం హీ హోతా హై .
భావార్థ : — శరీర సుఖ -దుఃఖ నహీం దేతా . దేవోంకా ఉత్తమ వైక్రియిక శరీర సుఖకా
కారణ నహీం హై ఔర నారకియోంకా శరీర దుఃఖకా కారణ నహీం హై . ఆత్మా స్వయం హీ ఇష్ట -అనిష్ట
విషయోంకే వశ హోకర సుఖ -దుఃఖకీ కల్పనారూపమేం పరిణమిత హోతా హై ..౬౬..
అబ, ఆత్మా స్వయం హీ సుఖపరిణామకీ శక్తివాలా హోనేసే విషయోంకీ అకించిత్కరతా
బతలాతే హైం : —
జో దృష్టి ప్రాణీనీ తిమిరహర, తో కార్య ఛే నహి దీపథీ;
జ్యాం జీవ స్వయం సుఖ పరిణమే, విషయో కరే ఛే శుం తహీం ? .౬౭.