యది శుభోపయోగజన్యసముదీర్ణపుణ్యసంపదస్త్రిదశాదయోశుభోపయోగజన్యపర్యాగతపాతకాపదో
వా నారకాదయశ్చ, ఉభయేపి స్వాభావికసుఖాభావాదవిశేషేణ పంచేన్ద్రియాత్మకశరీరప్రత్యయం దుఃఖ-
మేవానుభవన్తి, తతః పరమార్థతః శుభాశుభోపయోగయోః పృథక్త్వవ్యవస్థా నావతిష్ఠతే ..౭౨..
అథ శుభోపయోగజన్యం ఫలవత్పుణ్యం విశేషేణ దూషణార్థమభ్యుపగమ్యోత్థాపయతి —
కులిసాఉహచక్కధరా సుహోవఓగప్పగేహిం భోగేహిం .
దేహాదీణం విద్ధిం కరేంతి సుహిదా ఇవాభిరదా ..౭౩..
హస్తినా హన్యమానే సతి విషయసుఖస్థానీయమధుబిన్దుసుస్వాదేన యథా సుఖం మన్యతే, తథా సంసారసుఖమ్ .
పూర్వోక్తమోక్షసుఖం తు తద్విపరీతమితి తాత్పర్యమ్ ..౭౧.. అథ పూర్వోక్తప్రకారేణ శుభోపయోగసాధ్యస్యేన్ద్రియ-
సుఖస్య నిశ్చయేన దుఃఖత్వం జ్ఞాత్వా తత్సాధకశుభోపయోగస్యాప్యశుభోపయోగేన సహ సమానత్వం
వ్యవస్థాపయతి — ణరణారయతిరియసురా భజంతి జది దేహసంభవం దుక్ఖం సహజాతీన్ద్రియామూర్తసదానన్దైకలక్షణం
వాస్తవసుఖమలభమానాః సన్తో నరనారకతిర్యక్సురా యది చేదవిశేషేణ పూర్వోక్తపరమార్థసుఖాద్విలక్షణం
పఞ్చేన్ద్రియాత్మకశరీరోత్పన్నం నిశ్చయనయేన దుఃఖమేవ భజన్తే సేవన్తే, కిహ సో సుహో వ అసుహో ఉవఓగో హవది
౧౨౪ప్రవచనసార[ భగవానశ్రీకుందకుంద-
టీకా : — యది శుభోపయోగజన్య ఉదయగత పుణ్యకీ సమ్పత్తివాలే దేవాదిక (అర్థాత్
శుభోపయోగజన్య పుణ్యకే ఉదయసే ప్రాప్త హోనేవాలీ ఋద్ధివాలే దేవ ఇత్యాది) ఔర అశుభోపయోగజన్య
ఉదయగత పాపకీ ఆపదావాలే నారకాదిక — యహ దోనోం స్వాభావిక సుఖకే అభావకే కారణ
అవిశేషరూపసే (-బినా అన్తరకే) పంచేన్ద్రియాత్మక శరీర సమ్బన్ధీ దుఃఖకా హీ అనుభవ కరతే హైం,
తబ ఫి ర పరమార్థసే శుభ ఔర అశుభ ఉపయోగకీ పృథక్త్వవ్యవస్థా నహీం రహతీ .
భావార్థ : — శుభోపయోగజన్య పుణ్యకే ఫలరూపమేం దేవాదికకీ సమ్పదాయేం మిలతీ హైం ఔర
అశుభోపయోగజన్య పాపకే ఫలరూపమేం నారకాదిక కీ ఆపదాయేం మిలతీ హైం . కిన్తు వే దేవాదిక
తథా నారకాదిక దోనోం పరమార్థసే దుఃఖీ హీ హైం . ఇసప్రకార దోనోంకా ఫల సమాన హోనేసే శుభోపయోగ
ఔర అశుభోపయోగ దోనోం పరమార్థసే సమాన హీ హైం అర్థాత్ ఉపయోగమేం — అశుద్ధోపయోగమేం — శుభ ఔర
అశుభ నామక భేద పరమార్థసే ఘటిత నహీం హోతే ..౭౨..
(జైసే ఇన్ద్రియసుఖకో దుఃఖరూప ఔర శుభోపయోగకో అశుభోపయోగకే సమాన బతాయా హై
ఇసీప్రకార) అబ, శుభోపయోగజన్య ఫలవాలా జో పుణ్య హై ఉసే విశేషతః దూషణ దేనేకే లియే
(అర్థాత్ ఉసమేం దోష దిఖానేకే లియే) ఉస పుణ్యకో (-ఉసకే అస్తిత్వకో) స్వీకార కరకే
ఉసకీ (పుణ్యకీ) బాతకా ఖండన కరతే హైం : —
చక్రీ అనే దేవేంద్ర శుభ -ఉపయోగమూలక భోగథీ
పుష్టి కరే దేహాదినీ, సుఖీ సమ దీసే అభిరత రహీ. ౭౩.