తృష్ణాభిర్దుఃఖబీజతయాత్యన్తదుఃఖితాః సన్తో మృగతృష్ణాభ్య ఇవామ్భాంసి విషయేభ్యః సౌఖ్యాన్య-
భిలషన్తి . తద్దుఃఖసంతాపవేగమసహమానా అనుభవన్తి చ విషయాన్, జలాయుకా ఇవ, తావద్యావత్
క్షయం యాన్తి . యథా హి జలాయుకాస్తృష్ణాబీజేన విజయమానేన దుఃఖాంకు రేణ క్రమతః సమాక్రమ్యమాణా
దుష్టకీలాలమభిలషన్త్యస్తదేవానుభవన్త్యశ్చాప్రలయాత్ క్లిశ్యన్తే, ఏవమమీ అపి పుణ్యశాలినః
పాపశాలిన ఇవ తృష్ణాబీజేన విజయమానేన దుఃఖాంకు రేణ క్రమతః సమాక్రమ్యమాణా విషయాన-
భిలషన్తస్తానేవానుభవన్తశ్చాప్రలయాత్ క్లిశ్యన్తే . అతః పుణ్యాని సుఖాభాసస్య దుఃఖస్యైవ
సాధనాని స్యుః ..౭౫..
సుఖాద్విలక్షణాని విషయసుఖాని ఇచ్ఛన్తి . న కేవలమిచ్ఛన్తి, న కేవలమిచ్ఛన్తి, అణుభవంతి య అనుభవన్తి చ . కింపర్యన్తమ్ .
ఆమరణం మరణపర్యన్తమ్ . కథంభూతాః . దుక్ఖసంతత్తా దుఃఖసంతప్తా ఇతి . అయమత్రార్థః — యథా తృష్ణోద్రేకేణ
౧. జైసే మృగజలమేంసే జల నహీం మిలతా వైసే హీ ఇన్ద్రియవిషయోంమేంసే సుఖ ప్రాప్త నహీం హోతా .
౨. దుఃఖసంతాప = దుఃఖదాహ; దుఃఖకీ జలన – పీడా .
౧౨౮ప్రవచనసార[ భగవానశ్రీకుందకుంద-
హోనేసే పుణ్యజనిత తృష్ణాఓంకే ద్వారా భీ అత్యన్త దుఃఖీ హోతే హుఏ ౧మృగతృష్ణామేంసే జలకీ భాఁతి
విషయోంమేంసే సుఖ చాహతే హైం ఔర ఉస ౨దుఃఖసంతాపకే వేగకో సహన న కర సకనేసే విషయోంకో తబ
-తక భోగతే హైం, జబ తక కి వినాశకో [-మరణకో ] ప్రాప్త నహీం హోతే . జైసే జోంక (గోంచ)
తృష్ణా జిసకా బీజ హై ఐసే విజయకో ప్రాప్త హోతీ హుఈ దుఃఖాంకురసే క్రమశః ఆక్రాన్త హోనేసే దూషిత
రక్త కో చాహతీ హై ఔర ఉసీకో భోగతీ హుఈ మరణపర్యన్త క్లేశకో పాతీ హై, ఉసీప్రకార యహ
పుణ్యశాలీ జీవ భీ, పాపశాలీ జీవోంకీ భాఁతి, తృష్ణా జిసకా బీజ హై ఐసే విజయ ప్రాప్త
దుఃఖాంకురోంకే ద్వారా క్రమశః ఆక్రాంత హోనేసే, విషయోంకో చాహతే హుఏ ఔర ఉన్హీంకో భోగతే హుఏ
వినాశపర్యంత (-మరణపర్యన్త) క్లేశ పాతే హైం .
ఇససే పుణ్య సుఖాభాస ఐసే దుఃఖకా హీ సాధన హై .
భావార్థ : — జిన్హేం సమస్తవికల్పజాల రహిత పరమసమాధిసే ఉత్పన్న సుఖామృతరూప సర్వ
ఆత్మప్రదేశోంమేం పరమఆహ్లాదభూత స్వరూపతృప్తి నహీం వర్తతీ ఐసే సమస్త సంసారీ జీవోంకే నిరన్తర
విషయతృష్ణా వ్యక్త యా అవ్యక్తరూపసే అవశ్య వర్తతీ హై . వే తృష్ణారూపీ బీజ క్రమశః అంకురరూప
హోకర దుఃఖవృక్షరూపసే వృద్ధికో ప్రాప్త హోకర, ఇసప్రకార దుఃఖదాహకా వేగ అసహ్య హోనే పర, వే జీవ
విషయోంమేం ప్రవృత్త హోతే హైం . ఇసలియే జినకీ విషయోంమేం ప్రవృత్తి దేఖీ జాతీ హై ఐసే దేవోం తకకే సమస్త
సంసారీ జీవ దుఃఖీ హీ హైం .
ఇసప్రకార దుఃఖభావ హీ పుణ్యోంకా — పుణ్యజనిత సామగ్రీకా — ఆలమ్బన కరతా హై
ఇసలియే పుణ్య సుఖాభాస ఐసే దుఃఖకా హీ అవలమ్బన – సాధన హై ..౭౫..