హి సదశనాయోదన్యావృషస్యాదిభిస్తృష్ణావ్యక్తిభిరుపేతత్వాత్ అత్యన్తాకులతయా, విచ్ఛిన్నం హి
సదసద్వేద్యోదయప్రచ్యావితసద్వేద్యోదయప్రవృత్తతయానుభవత్వాదుద్భూతవిపక్షతయా, బన్ధకారణం హి సద్విషయో-
పభోగమార్గానులగ్నరాగాదిదోషసేనానుసారసంగచ్ఛమానఘనకర్మపాంసుపటలత్వాదుదర్కదుఃసహతయా, విషమం
హి సదభివృద్ధిపరిహాణిపరిణతత్వాదత్యన్తవిసంష్ఠులతయా చ దుఃఖమేవ భవతి . అథైవం పుణ్యమపి
పాపవద్ దుఃఖసాధనమాయాతమ్ ..౭౬..
ప్రభృత్యనేకాపధ్యానవశేన భావినరకాదిదుఃఖోత్పాదకకర్మబన్ధోత్పాదకత్వాద్బన్ధకారణమిన్ద్రియసుఖం, అతీన్ద్రియ-
సుఖం తు సర్వాపధ్యానరహితత్వాదబన్ధకారణమ్ . విసమం విగతః శమః పరమోపశమో యత్ర తద్విషమమతృప్తికరం
హానివృద్ధిసహితత్వాద్వా విషమం, అతీన్ద్రియసుఖం తు పరమతృప్తికరం హానివృద్ధిరహితమ్ . జం ఇందిఏహిం లద్ధం తం సోక్ఖం
దుక్ఖమేవ తహా యదిన్ద్రియైర్లబ్ధం సంసారసుఖం తత్సుఖం యథా పూర్వోక్తపఞ్చవిశేషణవిశిష్టం భవతి తథైవ
దుఃఖమేవేత్యభిప్రాయః ..౭౬.. ఏవం పుణ్యాని జీవస్య తృష్ణోత్పాదకత్వేన దుఃఖకారణాని భవన్తీతి కథనరూపేణ
ద్వితీయస్థలే గాథాచతుష్టయం గతమ్ . అథ నిశ్చయేన పుణ్యపాపయోర్విశేషో నాస్తీతి కథయన్ పుణ్య-
౧. చ్యుత కరనా = హటా దేనా; పదభ్రష్ట కరనా; (సాతావేదనీయకా ఉదయ ఉసకీ స్థితి అనుసార రహకర హట జాతా
హై ఔర అసాతా వేదనీయకా ఉదయ ఆతా హై)
౨. ఘన పటల = సఘన (గాఢ) పర్త, బడా ఝుణ్డ .
౧౩౦ప్రవచనసార[ భగవానశ్రీకుందకుంద-
(౨) ‘బాధాసహిత’ హోతా హుఆ ఖానే, పీనే ఔర మైథునకీ ఇచ్ఛా ఇత్యాది తృష్ణాకీ వ్యక్తియోంసే
(-తృష్ణాకీ ప్రగటతాఓంసే) యుక్త హోనేసే అత్యన్త ఆకుల హై, (౩)‘విచ్ఛిన్న’ హోతా హుఆ
అసాతావేదనీయకా ఉదయ జిసే ౧చ్యుత కర దేతా హై ఐసే సాతావేదనీయకే ఉదయసే ప్రవర్తమాన హోతా
హుఆ అనుభవమేం ఆతా హై, ఇసలియే విపక్షకీ ఉత్పత్తివాలా హై, (౪) ‘బన్ధకా కారణ’ హోతా
హుఆ విషయోపభోగకే మార్గమేం లగీ హుఈ రాగాది దోషోంకీ సేనాకే అనుసార కర్మరజకే ౨ఘన
పటలకా సమ్బన్ధ హోనేకే కారణ పరిణామసే దుఃసహ హై, ఔర (౫) ‘విషమ’ హోతా హుఆ హాని –
వృద్ధిమేం పరిణమిత హోనేసే అత్యన్త అస్థిర హై; ఇసలియే వహ (ఇన్ద్రియసుఖ) దుఃఖ హీ హై .
జబ కి ఐసా హై (ఇన్ద్రియసుఖ దుఃఖ హీ హై) తో పుణ్య భీ, పాపకీ భాఁతి, దుఃఖకా
సాధన హై ఐసా ఫలిత హుఆ .
భావార్థ : — ఇన్ద్రియసుఖ దుఃఖ హీ హై, క్యోంకి వహ పరాధీన హై, అత్యన్త ఆకుల హై,
విపక్షకీ (-విరోధకీ) ఉత్పత్తివాలా హై, పరిణామసే దుఃస్సహ హై, ఔర అత్యన్త అస్థిర హై .
ఇససే యహ సిద్ధ హుఆ కి పుణ్య భీ దుఃఖకా హీ సాధన హై ..౭౬..