దుత్తరోత్తరక్షణక్షీయమాణకర్తృకర్మక్రియావిభాగతయా నిష్క్రియం చిన్మాత్రం భావమధిగతస్య జాతస్య
మణేరివాకమ్పప్రవృత్తనిర్మలాలోకస్యావశ్యమేవ నిరాశ్రయతయా మోహతమః ప్రలీయతే . యద్యేవం లబ్ధో మయా
మోహవాహినీవిజయోపాయః ..౮౦..
శుద్ధచైతన్యాన్వయరూపం ద్రవ్యం చేతి . ఇత్థంభూతం ద్రవ్యగుణపర్యాయస్వరూపం పూర్వమర్హదభిధానే పరమాత్మని జ్ఞాత్వా
పశ్చాన్నిశ్చయనయేన తదేవాగమసారపదభూతయాధ్యాత్మభాషయా నిజశుద్ధాత్మభావనాభిముఖరూపేణ సవికల్పస్వ-
సంవేదనజ్ఞానేన తథైవాగమభాషయాధఃప్రవృత్తికరణాపూర్వకరణానివృత్తికరణసంజ్ఞదర్శనమోహక్షపణసమర్థపరిణామ-
విశేషబలేన పశ్చాదాత్మని యోజయతి . తదనన్తరమవికల్పస్వరూపే ప్రాప్తే, యథా పర్యాయస్థానీయముక్తాఫలాని
గుణస్థానీయం ధవలత్వం చాభేదనయేన హార ఏవ, తథా పూర్వోక్తద్రవ్యగుణపర్యాయా అభేదనయేనాత్మైవేతి భావయతో
దర్శనమోహాన్ధకారః ప్రలీయతే . ఇతి భావార్థః ..౮౦.. అథ ప్రమాదోత్పాదకచారిత్రమోహసంజ్ఞశ్చౌరోస్తీతి
మత్వాప్తపరిజ్ఞానాదుపలబ్ధస్య శుద్ధాత్మచిన్తామణేః రక్షణార్థం జాగర్తీతి కథయతి — జీవో జీవః కర్తా .
జాననే పర, ఉసకే ఉత్తరోత్తర క్షణమేం కర్తా -కర్మ -క్రియాకా విభాగ క్షయకో ప్రాప్త హోతా జాతా హై
ఇసలియే నిష్క్రియ చిన్మాత్ర భావకో ప్రాప్త హోతా హై; ఔర ఇసప్రకార మణికీ భాఁతి జిసకా నిర్మల
ప్రకాశ అకమ్పరూపసే ప్రవర్తమాన హై ఐసే ఉస (చిన్మాత్ర భావకో ప్రాప్త) జీవకే మోహాన్ధకార
నిరాశ్రయతాకే కారణ అవశ్యమేవ ప్రలయకో ప్రాప్త హోతా హై .
యది ఐసా హై తో మైంనే మోహకీ సేనాకో జీతనేకా ఉపాయ ప్రాప్త కర లియా హై .
భావార్థ : — అరహంత భగవాన ఔర అపనా ఆత్మా నిశ్చయసే సమాన హై . అరహంత భగవాన
మోహ -రాగ -ద్వేషరహిత హోనేసే ఉనకా స్వరూప అత్యన్త స్పష్ట హై, ఇసలియే యది జీవ ద్రవ్య -గుణ-
పర్యాయ రూపసే ఉస (అరహంత భగవానకే) స్వరూపకో మనకే ద్వారా ప్రథమ సమఝ లే తో ‘‘యహ
జో ఆత్మా, ఆత్మాకా ఏకరూప (-కథంచిత్ సదృశ) త్రైకాలిక ప్రవాహ హై సో ద్రవ్య హై, ఉసకా
జో ఏకరూప రహనేవాలా చైతన్యరూప విశేషణ హై సో గుణ హై ఔర ఉస ప్రవాహమేం జో క్షణవర్తీ
వ్యతిరేక హైం సో పర్యాయేం హైం’’ ఇసప్రకార అపనా ఆత్మా భీ ద్రవ్య -గుణ -పర్యాయరూపసే మనకే ద్వారా
జ్ఞానమేం ఆతా హై . ఇసప్రకార త్రైకాలిక నిజ ఆత్మాకో మనకే ద్వారా జ్ఞానమేం లేకర — జైసే
మోతియోంకో ఔర సఫే దీకో హారమేం హీ అన్తర్గత కరకే మాత్ర హార హీ జానా జాతా హై, ఉసీప్రకార —
ఆత్మపర్యాయోంకో ఔర చైతన్య -గుణకో ఆత్మామేం హీ అన్తర్గర్భిత కరకే కేవల ఆత్మాకో జాననే
పర పరిణామీ -పరిణామ -పరిణతికే భేదకా వికల్ప నష్ట హో జాతా హై, ఇసలియే జీవ నిష్క్రియ
చిన్మాత్ర భావకో ప్రాప్త హోతా హై, ఔర ఉససే దర్శనమోహ నిరాశ్రయ హోతా హుఆ నష్ట హో జాతా హై .
యది ఐసా హై తో మైంనే మోహకీ సేనా పర విజయ ప్రాప్త కరనేకా ఉపాయ ప్రాప్త కర లియా హై,
— ఐసా కహా హై ..౮౦..
౧౩౮ప్రవచనసార[ భగవానశ్రీకుందకుంద-