అర్థానామయాథాతథ్యప్రతిపత్త్యా తిర్యగ్మనుష్యేషు ప్రేక్షార్హేష్వపి కారుణ్యబుద్ధయా చ మోహమభీష్ట-
విషయప్రసంగేన రాగమనభీష్టవిషయాప్రీత్యా ద్వేషమితి త్రిభిలింగైరధిగమ్య ఝగితి సంభవన్నాపి
త్రిభూమికోపి మోహో నిహన్తవ్యః ..౮౫..
అథ మోహక్షపణోపాయాన్తరమాలోచయతి —
జిణసత్థాదో అట్ఠే పచ్చక్ఖాదీహిం బుజ్ఝదో ణియమా .
ఖీయది మోహోవచయో తమ్హా సత్థం సమధిదవ్వం ..౮౬..
టీకా : — ౧పదార్థోంకీ అయథాతథ్యరూప ప్రతిపత్తికే ద్వారా ఔర తిర్యంచ -మనుష్య ౨ప్రేక్షాయోగ్య
హోనే పర భీ ఉనకే ప్రతి కరుణాబుద్ధిసే మోహకో (జానకర), ఇష్ట విషయోంకీ ఆసక్తిసే రాగకో
ఔర అనిష్ట విషయోంకీ అప్రీతిసే ద్వేషకో (జానకర) — ఇసప్రకార తీన లింగోంకే ద్వారా (తీన
ప్రకారకే మోహకో) పహిచానకర తత్కాల హీ ఉత్పన్న హోతే హీ తీనో ప్రకారకా మోహ నష్ట కర దేనే యోగ్య
హై .
భావార్థ : — మోహకే తీన భేద హైం — దర్శనమోహ, రాగ ఔర ద్వేష . పదార్థోంకే స్వరూపసే
విపరీత మాన్యతా తథా తిర్యంచోం ఔర మనుష్యోంకే ప్రతి తన్మయతాసే కరుణాభావ వే దర్శనమోహకే చిహ్న
హైం, ఇష్ట విషయోంమేం ప్రీతి రాగకా చిహ్న హై ఔర అనిష్ట విషయోంమేం అప్రీతి ద్వేషకా చిహ్న హై . ఇన చిహ్న
ోంసే తీనోం ప్రకారకే మోహకో పహిచానకర ముముక్షుఓంకో ఉసే తత్కాల హీ నష్ట కర దేనా చాహియే ..౮౫..
అబ మోహక్షయ కరనేకా ఉపాయాన్తర (-దూసరా ఉపాయ) విచారతే హైం : —
౧౪౬ప్రవచనసార[ భగవానశ్రీకుందకుంద-
యథాసంభవం త ఏవ వినాశయితవ్యా ఇత్యుపదిశతి – అట్ఠే అజధాగహణం శుద్ధాత్మాదిపదార్థే యథాస్వరూపస్థితేపి
విపరీతాభినివేశరూపేణాయథాగ్రహణం కరుణాభావో య శుద్ధాత్మోపలబ్ధిలక్షణపరమోపేక్షాసంయమాద్విపరీతః కరుణా-
భావో దయాపరిణామశ్చ అథవా వ్యవహారేణ కరుణాయా అభావః . కేషు విషయేషు . మణువతిరిఏసు మనుష్య-
తిర్యగ్జీవేషు ఇతి దర్శనమోహచిహ్నమ్ . విసఏసు య ప్పసంగో నిర్విషయసుఖాస్వాదరహితబహిరాత్మజీవానాం
మనోజ్ఞామనోజ్ఞవిషయేషు చ యోసౌ ప్రకర్షేణ సఙ్గః సంసర్గస్తం దృష్ట్వా ప్రీత్యప్రీతిలిఙ్గాభ్యాం చారిత్రమోహసంజ్ఞౌ
౧. పదార్థోంకీ అయథాతథ్యరూప ప్రతిపత్తి = పదార్థ జైసే నహీం హై ఉన్హేం వైసా సమఝనా అర్థాత్ ఉన్హేం అన్యథా స్వరూపసే
అంగీకార కరనా .
౨. ప్రేక్షాయోగ్య = మాత్ర ప్రేక్షకభావసే -దృష్టాజ్ఞాతారూపసే -మధ్యస్థభావసే దేఖనే యోగ్య .
శాస్త్రో వడే ప్రత్యక్షఆదిథీ జాణతో జే అర్థ నే,
తసు మోహ పామే నాశ నిశ్చయ; శాస్త్ర సమధ్యయనీయ ఛే. ౮౬.