Pravachansar-Hindi (Telugu transliteration).

< Previous Page   Next Page >

Download pdf file of shastra: http://samyakdarshan.org/Dce
Tiny url for this page: http://samyakdarshan.org/Geg5v1U

Page 149 of 513
PDF/HTML Page 182 of 546

 

Hide bookmarks
background image
ద్రవ్యాణి చ గుణాశ్చ పర్యాయాశ్చ అభిధేయభేదేప్యభిధానాభేదేన అర్థాః . తత్ర గుణ-
పర్యాయానియ్రతి గుణపర్యాయైరర్యన్త ఇతి వా అర్థా ద్రవ్యాణి, ద్రవ్యాణ్యాశ్రయత్వేనేయ్రతి ద్రవ్యైరాశ్రయ-
భూతైరర్యన్త ఇతి వా అర్థా గుణాః, ద్రవ్యాణి క్రమపరిణామేనేయ్రతి ద్రవ్యైః క్రమపరిణామేనార్యన్త ఇతి
వా అర్థాః పర్యాయాః
. యథా హి సువర్ణం పీతతాదీన్ గుణాన్ కుణ్డలాదీంశ్చ పర్యాయానియర్తి తైరర్యమాణం
వా అర్థో ద్రవ్యస్థానీయం, యథా చ సువర్ణమాశ్రయత్వేనేయ్రతి తేనాశ్రయభూతేనార్యమాణా వా అర్థాః
టీకా : ద్రవ్య, గుణ ఔర పర్యాయోంమేం అభిధేయభేద హోనే పర భీ అభిధానకా అభేద
హోనేసే వే ‘అర్థ’ హైం [అర్థాత్ ద్రవ్యోం, గుణోం ఔర పర్యాయోంమేం వాచ్యకా భేద హోనే పర భీ వాచకమేం
భేద న దంఖేం తో ‘అర్థ’ ఐసే ఏక హీ వాచక (-శబ్ద) సే యే తీనోం పహిచానే జాతే హైం ]
. ఉసమేం
(ఇన ద్రవ్యోం, గుణోం ఔర పర్యాయోంమేంసే), జో గుణోంకో ఔర పర్యాయోంకో ప్రాప్త కరతే హైంపహుఁచతే హైం
అథవా జో గుణోం ఔర పర్యాయోంకే ద్వారా ప్రాప్త కియే జాతే హైపహుఁచే జాతే హైం ఐసే ‘అర్థ’ వే ద్రవ్య
హైం, జో ద్రవ్యోంకో ఆశ్రయకే రూపమేం ప్రాప్త కరతే హైంపహుఁచతే హైంఅథవా జో ఆశ్రయభూత ద్రవ్యోంకే ద్వారా
ప్రాప్త కియే జాతే హైంపహుఁచే జాతే హైం ఐసే ‘అర్థ’ వే గుణ హైం, జో ద్రవ్యోంకో క్రమపరిణామసే ప్రాప్త కరతే
పహుఁచతే హైం అథవా జో ద్రవ్యోంకే ద్వారా క్రమపరిణామసే (క్రమశః హోనేవాలే పరిణామకే కారణ)
ప్రాప్త కియే జాతే హైంపహుఁచే జాతే హైం ఐసే ‘అర్థ’ వే పర్యాయ హై .
జైసే ద్రవ్యస్థానీయ (-ద్రవ్యకే సమాన, ద్రవ్యకే దృష్టాన్తరూప) సువర్ణ, పీలాపన ఇత్యాది
గుణోంకో ఔర కుణ్డల ఇత్యాది పర్యాయోంకో ప్రాప్త కరతా హైపహుఁచతా హై అథవా (సువర్ణ) ఉనకే ద్వారా
(-పీలాపనాది గుణోం ఔర కుణ్డలాది పర్యాయోం ద్వారా) ప్రాప్త కియా జాతా హైపహుఁచా జాతా హై
ఇసలియే ద్రవ్యస్థానీయ సువర్ణ ‘అర్థ’ హై, జైసే పీలాపన ఇత్యాది గుణ సువర్ణకో ఆశ్రయకే రూపమేం
ప్రాప్త కరతే హైం
పహుఁచతే హైం అథవా (వే) ఆశ్రయభూత సువర్ణకే ద్వారా ప్రాప్త కియే జాతే హైంపహుఁచే
జాతే హైం ఇసలియే పీలాపన ఇత్యాది గుణ ‘అర్థ’ హైం; ఔర జైసే కుణ్డల ఇత్యాది పర్యాయేం సువర్ణకో
కహానజైనశాస్త్రమాలా ]
జ్ఞానతత్త్వ -ప్రజ్ఞాపన
౧౪౯
తథాహిఅత్రైవ దేహే నిశ్చయనయేన శుద్ధబుద్ధైకస్వభావః పరమాత్మాస్తి . కస్మాద్ధేతోః . నిర్వికారస్వసంవేదన-
ప్రత్యక్షత్వాత్ సుఖాదివత్ ఇతి, తథైవాన్యేపి పదార్థా యథాసంభవమాగమాభ్యాసబలోత్పన్నప్రత్యక్షేణానుమానేన వా
జ్ఞాయన్తే
. తతో మోక్షార్థినా భవ్యేనాగమాభ్యాసః కర్తవ్య ఇతి తాత్పర్యమ్ ..౮౬.. అథ ద్రవ్యగుణపర్యాయా-
ణామర్థసంజ్ఞాం కథయతిదవ్వాణి గుణా తేసిం పజ్జాయా అట్ఠసణ్ణయా భణియా ద్రవ్యాణి గుణాస్తేషాం ద్రవ్యాణాం
పర్యాయాశ్చ త్రయోప్యర్థసంజ్ఞయా భణితాః కథితా అర్థసంజ్ఞా భవన్తీత్యర్థః . తేసు తేషు త్రిషు ద్రవ్యగుణపర్యాయేషు
మధ్యే గుణపజ్జయాణం అప్పా గుణపర్యాయాణాం సంబంధీ ఆత్మా స్వభావః . కః ఇతి పృష్టే . దవ్వ త్తి
ఉవదేసో ద్రవ్యమేవ స్వభావ ఇత్యుపదేశః, అథవా ద్రవ్యస్య కః స్వభావ ఇతి పృష్టే గుణపర్యాయాణామాత్మా
౧. ‘ఋ’ ధాతుమేంసే ‘అర్థ’ శబ్ద బనా హై . ‘ఋ’ అర్థాత్ పానా, ప్రాప్త కరనా, పహుఁచనా, జానా . ‘అర్థ’ అర్థాత్
(౧) జో పాయేప్రాప్త కరేపహుఁచే, అథవా (౨) జిసే పాయా జాయేప్రాప్త కియా జాయేపహుఁచా జాయే .