పీతతాదయో గుణాః, యథా చ సువర్ణం క్రమపరిణామేనేయ్రతి తేన క్రమపరిణామేనార్యమాణా వా అర్థాః
కుణ్డలాదయః పర్యాయాః . ఏవమన్యత్రాపి . యథా చైతేషు సువర్ణపీతతాదిగుణకుణ్డలాదిపర్యాయేషు
పీతతాదిగుణకుణ్డలాదిపర్యాయాణాం సువర్ణాదపృథగ్భావాత్ సువర్ణమేవాత్మా తథా చ తేషు
ద్రవ్యగుణపర్యాయేషు గుణపర్యాయాణాం ద్రవ్యాదపృథగ్భావాద్ద్రవ్యమేవాత్మా ..౮౭..
క్రమపరిణామసే ప్రాప్త కరతీ హైం — పహుఁచతీ హైం అథవా (వే) సువర్ణకే ద్వారా క్రమపరిణామసే ప్రాప్త కీ
జాతీ హైం — పహుఁచీ జాతీ హైం ఇసలియే కుణ్డల ఇత్యాది పర్యాయేం ‘అర్థ’ హైం; ఇసీప్రకార ౧అన్యత్ర భీ
హై, (ఇస దృష్టాన్తకీ భాఁతి సర్వ ద్రవ్య -గుణ -పర్యాయోంమేం భీ సమఝనా చాహియే) .
ఔర జైసే ఇన సువర్ణ, పీలాపన ఇత్యాది గుణ ఔర కుణ్డల ఇత్యాది పర్యాయోంమేం (-ఇన
తీనోంమేం, పీలాపన ఇత్యాది గుణోంకా ఔర కుణ్డల పర్యాయోంకా) సువర్ణసే అపృథక్త్వ హోనేసే ఉనకా
(-పీలాపన ఇత్యాది గుణోంకా ఔర కుణ్డల ఇత్యాది పర్యాయోంకా) సువర్ణ హీ ఆత్మా హై, ఉసీప్రకార
ఉన ద్రవ్య -గుణ -పర్యాయోంమేం గుణ -పర్యాయోంకా ద్రవ్యసే అపృథక్త్వ హోనేసే ఉనకా ద్రవ్య హీ ఆత్మా హై
(అర్థాత్ ద్రవ్య హీ గుణ ఔర పర్యాయోంకా ఆత్మా -స్వరూప -సర్వస్వ -సత్య హై) .
భావార్థ : — ౮౬వీం గాథామేం కహా హై కి జినశాస్త్రోంకా సమ్యక్ అభ్యాస మోహక్షయకా
ఉపాయ హై . యహాఁ సంక్షేపమేం యహ బతాయా హై కి ఉన జినశాస్త్రోంమేం పదార్థోంకీ వ్యవస్థా కిసప్రకార
కహీ గఈ హై . జినేన్ద్రదేవనే కహా కి — అర్థ (పదార్థ) అర్థాత్ ద్రవ్య, గుణ ఔర పర్యాయ . ఇసకే
అతిరిక్త విశ్వమేం దూసరా కుఛ నహీం హై, ఔర ఇన తీనోంమేం గుణ ఔర పర్యాయోంకా ఆత్మా (-ఉసకా
సర్వస్వ) ద్రవ్య హీ హై . ఐసా హోనేసే కిసీ ద్రవ్యకే గుణ ఔర పర్యాయ అన్య ద్రవ్యకే గుణ ఔర
పర్యాయరూప కించిత్ మాత్ర నహీం హోతే, సమస్త ద్రవ్య అపనే -అపనే గుణ ఔర పర్యాయోంమేం రహతే హైం . —
ఐసీ పదార్థోంకీ స్థితి మోహక్షయకే నిమిత్తభూత పవిత్ర జినశాస్త్రోంమేం కహీ హై ..౮౭..
౧౫౦ప్రవచనసార[ భగవానశ్రీకుందకుంద-
ఏవ స్వభావ ఇతి . అథ విస్తరః — అనన్తజ్ఞానసుఖాదిగుణాన్ తథైవామూర్తత్వాతీన్ద్రియత్వసిద్ధత్వాదిపర్యాయాంశ్చ
ఇయర్తి గచ్ఛతి పరిణమత్యాశ్రయతి యేన కారణేన తస్మాదర్థో భణ్యతే . కిమ్ . శుద్ధాత్మద్రవ్యమ్ .
తచ్ఛుద్ధాత్మద్రవ్యమాధారభూతమియ్రతి గచ్ఛన్తి పరిణమన్త్యాశ్రయన్తి యేన కారణేన తతోర్థా భణ్యన్తే . కే తే .
జ్ఞానత్వసిద్ధత్వాదిగుణపర్యాయాః . జ్ఞానత్వసిద్ధత్వాదిగుణపర్యాయాణామాత్మా స్వభావః క ఇతి పృష్టే శుద్ధాత్మ-
౧ జైసే సువర్ణ, పీలాపన ఆదికో ఔర కుణ్డల ఆదికో ప్రాప్త కరతా హై అథవా పీలాపన ఆది ఔర కుణ్డల
ఆదికే ద్వారా ప్రాప్త కియా జాతా హై (అర్థాత్ పీలాపన ఆది ఔర కుణ్డల ఆదిక సువర్ణకో ప్రాప్త కరతే
హైం) ఇసలియే సువర్ణ ‘అర్థ’ హై, వైసే ద్రవ్య ‘అర్థ’; జైసే పీలాపన ఆది ఆశ్రయభూత సువర్ణకో ప్రాప్త కరతా
హై అథవా ఆశ్రయభూత సువర్ణద్వారా ప్రాప్త కియే జాతే హై (అర్థాత్ ఆశ్రయభూత సువర్ణ పీలాపన ఆదికో ప్రాప్త కరతా
హై) ఇసలియే పీలాపన ఆది ‘అర్థ’ హైం, వైసే గుణ ‘అర్థ’ హైం; జైసే కుణ్డల ఆది సువర్ణకో క్రమపరిణామసే
ప్రాప్త కరతే హైం అథవా సువర్ణ ద్వారా క్రమపరిణామసే ప్రాప్త కియా జాతా హై (అర్థాత్ సువర్ణ కుణ్డల ఆదికో
క్రమపరిణామసే ప్రాప్త కరతా హై) ఇసలియే కుణ్డల ఆది ‘అర్థ’ హైం, వైసే పర్యాయేం ‘అర్థ’ హైం
.