మాత్రమేవావలమ్బ్య తత్త్వాప్రతిపత్తిలక్షణం మోహముపగచ్ఛన్తః పరసమయా భవన్తి ..౯౩..
అథానుషంగికీమిమామేవ స్వసమయపరసమయవ్యవస్థాం ప్రతిష్ఠాప్యోపసంహరతి —
జే పజ్జఏసు ణిరదా జీవా పరసమఇగ త్తి ణిద్దిట్ఠా .
ఆదసహావమ్హి ఠిదా తే సగసమయా ముణేదవ్వా ..౯౪..
యే పర్యాయేషు నిరతా జీవాః పరసమయికా ఇతి నిర్దిష్టాః .
ఆత్మస్వభావే స్థితాస్తే స్వకసమయా జ్ఞాతవ్యాః ..౯౪..
శరీరాకారగతిమార్గణావిలక్షణః సిద్ధగతిపర్యాయః తథాగురులఘుకగుణషడ్వృద్ధిహానిరూపాః సాధారణస్వభావ-
గుణపర్యాయాశ్చ, తథా సర్వద్రవ్యేషు స్వభావద్రవ్యపర్యాయాః స్వజాతీయవిజాతీయవిభావద్రవ్యపర్యాయాశ్చ, తథైవ
స్వభావవిభావగుణపర్యాయాశ్చ ‘జేసిం అత్థి సహాఓ’ ఇత్యాదిగాథాయాం, తథైవ ‘భావా జీవాదీయా’ ఇత్యాది-
గాథాయాం చ పఞ్చాస్తికాయే పూర్వం కథితక్రమేణ యథాసంభవం జ్ఞాతవ్యాః . పజ్జయమూఢా హి పరసమయా యస్మాదిత్థంభూత-
కహానజైనశాస్త్రమాలా ]
జ్ఞేయతత్త్వ -ప్రజ్ఞాపన
౧౬౭
కరకే, తత్త్వకీ అప్రతిపత్తి జిసకా లక్షణ హై ఐసే మోహకో ప్రాప్త హోతే హుయే పరసమయ హోతే హైం .
భావార్థ : — పదార్థ ద్రవ్యస్వరూప హై . ద్రవ్య అనన్తగుణమయ హై . ద్రవ్యోం ఔర గుణోంసే పర్యాయేం
హోతీ హైం . పర్యాయోంకే దో ప్రకార హైం : — ౧ – ద్రవ్యపర్యాయ, ౨ – గుణపర్యాయ . ఇనమేంసే ద్రవ్యపర్యాయకే దో
భేద హైం : — ౧ – సమానజాతీయ — జైసే ద్వి – అణుక, త్రి -అణుక, ఇత్యాది స్కన్ధ;
౨ – అసమానజాతీయ — జైసే మనుష్య దేవ ఇత్యాది . గుణపర్యాయకే భీ దో భేద హైం : — ౧ – స్వభావ-
పర్యాయ — జైసే సిద్ధకే గుణపర్యాయ ౨ – విభావపర్యాయ — జైసే స్వపరహేతుక మతిజ్ఞానపర్యాయ .
ఐసా జినేన్ద్ర భగవానకీ వాణీసే కథిత సర్వ పదార్థోంకా ద్రవ్య -గుణ -పర్యాయస్వరూప హీ
యథార్థ హై . జో జీవ ద్రవ్య -గుణకో న జానతే హుయే మాత్ర పర్యాయకా హీ ఆలమ్బన లేతే హైం వే నిజ
స్వభావకో న జానతే హుయే పరసమయ హైం ..౯౩..
అబ ౧ఆనుషంగిక ఐసీ యహ హీ స్వసమయ -పరసమయకీ వ్యవస్థా (అర్థాత్ స్వసమయ ఔర
పరసమయకా భేద) నిశ్చిత కరకే (ఉసకా) ఉపసంహార కరతే హైం : —
అన్వయార్థ : — [యే జీవాః ] జో జీవ [పర్యాయేషు నిరతాః ] పర్యాయోంమేం లీన హైం
[పరసమయికాః ఇతి నిర్దిష్టాః ] ఉన్హేం పరసమయ కహా గయా హై [ఆత్మస్వభావే స్థితాః ] జో జీవ
ఆత్మస్వభావమేం స్థిత హైం [తే ] వే [స్వకసమయాః జ్ఞాతవ్యాః ] స్వసమయ జాననే ..౯౪..
౧. ఆనుషంగిక = పూర్వ గాథాకే కథనకే సాథ సమ్బన్ధవాలీ .
పర్యాయమాం రత జీవ జే తే ‘పరసమయ’ నిర్దిష్ట ఛే;
ఆత్మస్వభావే స్థిత జే తే ‘స్వకసమయ’ జ్ఞాతవ్య ఛే . ౯౪.