యే ఖలు జీవపుద్గలాత్మకమసమానజాతీయద్రవ్యపర్యాయం సకలావిద్యానామేకమూలముపగతా
యథోదితాత్మస్వభావసంభావనక్లీబాః తస్మిన్నేవాశక్తిముపవ్రజన్తి, తే ఖలూచ్ఛలితనిరర్గలైకాన్త-
దృష్టయో మనుష్య ఏవాహమేష మమైవైతన్మనుష్యశరీరమిత్యహంకారమమకారాభ్యాం విప్రలభ్యమానా అవిచలిత-
చేతనావిలాసమాత్రాదాత్మవ్యవహారాత్ ప్రచ్యుత్య క్రోడీకృతసమస్తక్రియాకుటుమ్బకం మనుష్యవ్యవహారమాశ్రిత్య
రజ్యన్తో ద్విషన్తశ్చ పరద్రవ్యేణ కర్మణా సంగతత్వాత్పరసమయా జాయన్తే .
యే తు పునరసంకీర్ణ -ద్రవ్యగుణపర్యాయసుస్థితం భగవన్తమాత్మనః స్వభావం
సకలవిద్యానామేకమూలముపగమ్య యథోదితాత్మస్వభావసంభావనసమర్థతయా పర్యాయమాత్రాశక్తి-
ద్రవ్యగుణపర్యాయపరిజ్ఞానమూఢా అథవా నారకాదిపర్యాయరూపో న భవామ్యహమితి భేదవిజ్ఞానమూఢాశ్చ పరసమయా
మిథ్యాదృష్టయో భవన్తీతి . తస్మాదియం పారమేశ్వరీ ద్రవ్యగుణపర్యాయవ్యాఖ్యా సమీచీనా భద్రా భవతీత్యభి-
ప్రాయః ..౯౩.. అథ ప్రసంగాయాతాం పరసమయస్వసమయవ్యవస్థాం కథయతి — జే పజ్జఏసు ణిరదా జీవా యే పర్యాయేషు
౧౬౮ప్రవచనసార[ భగవానశ్రీకుందకుంద-
టీకా : — జో జీవ పుద్గలాత్మక అసమానజాతీయ ద్రవ్యపర్యాయకా — జో కి సకల
అవిద్యాఓంకా ఏక మూల హై ఉసకా — ఆశ్రయ కరతే హుఏ ౧యథోక్త ఆత్మస్వభావకీ ౨సంభావనా
కరనేమేం నపుంసక హోనేసే ఉసీమేం బల ధారణ కరతే హైం (అర్థాత్ ఉన అసమానజాతీయ ద్రవ్య -పర్యాయోంకే
ప్రతి హీ బలవాన హైం ), వే — జినకీ ౩నిరర్గల ఏకాన్తదృష్టి ఉఛలతీ హై ఐసే — ‘యహ మైం మనుష్య
హీ హూఁ, మేరా హీ యహ మనుష్య శరీర హై’ ఇసప్రకార అహంకార -మమకారసే ఠగాయే జాతే హుయే,
అవిచలితచేతనావిలాసమాత్ర ౪ఆత్మవ్యవహారసే చ్యుత హోకర, జిసమేం సమస్త క్రియాకలాపకో
ఛాతీసే లగాయా జాతా హై ఐసే ౫మనుష్యవ్యవహారకా ఆశ్రయ కరకే రాగీ -ద్వేషీ హోతే హుఏ పర ద్రవ్యరూప
కర్మకే సాథ సంగతతాకే కారణ (-పరద్రవ్యరూప కర్మకే సాథ యుక్త హో జానేసే) వాస్తవమేం ౬పరసమయ
హోతే హైం అర్థాత్ పరసమయరూప పరిణమిత హోతే హైం .
ఔర జో ౭అసంకీర్ణ ద్రవ్య గుణ -పర్యాయోంసే సుస్థిత భగవాన ఆత్మాకే స్వభావకా — జో
కి సకల విద్యాఓంకా ఏక మూల హై ఉసకా — ఆశ్రయ కరకే యథోక్త ఆత్మస్వభావకీ
సంభావనామేం సమర్థ హోనేసే పర్యాయమాత్ర ప్రతికే బలకో దూర కరకే ఆత్మాకే స్వభావమేం హీ స్థితి కరతే
౧. యథోక్త = పూర్వ గాథామేం కహా జైసా . ౨. సంభావనా = సంచేతన; అనుభవ; మాన్యతా; ఆదర .
౩. నిరర్గల = అంకుశ బినా కీ; బేహద (జో మనుష్యాది పర్యాయమేం లీన హైం, వే బేహద ఏకాంతదృష్టిరూప హై .)
౪. ఆత్మవ్యవహార = ఆత్మారూప వర్తన, ఆత్మారూప కార్య, ఆత్మారూప వ్యాపార .
౫. మనుష్యవ్యవహార = మనుష్యరూప వర్తన (మైం మనుష్య హీ హూఁ . ఐసీ మాన్యతాపూర్వక వర్తన) .
౬. జో జీవ పరకే సాథ ఏకత్వకీ మాన్యతాపూర్వక యుక్త హోతా హై, ఉసే పరసమయ కహతే హైం .
౭. అసంకీర్ణ = ఏకమేక నహీం ఐసే; స్పష్టతయా భిన్న [భగవాన ఆత్మస్వభావ స్పష్ట భిన్న -పరకే సాథ ఏకమేక
– ఐసే ద్రవ్యగుణపర్యాయోంసే సుస్థిత హై ] .