ద్రవ్యస్వరూపముపాదాయ ప్రవర్తమానప్రవృత్తియుక్తైర్గుణైః పర్యాయైశ్చ నిష్పాదితనిష్పత్తియుక్తస్య ద్రవ్యస్య
మూలసాధనతయా తైర్నిష్పాదితం యదస్తిత్వం స స్వభావః .
కించ — యథా హి ద్రవ్యేణ వా క్షేత్రేణ వా కాలేన వా భావేన వా కార్తస్వరా-
త్పృథగనుపలభ్యమానైః కర్తృకరణాధికరణరూపేణ కుణ్డలాంగదపీతతాద్యుత్పాదవ్యయధ్రౌవ్యాణాం స్వరూప-
ఏవ పీతత్వాదిగుణకుణ్డలాదిపర్యాయాణాం స్వభావో భవతి, తథా స్వకీయద్రవ్యక్షేత్రకాలభావైః కేవల-
జ్ఞానాదిగుణకించిదూనచరమశరీరాకారపర్యాయేభ్యః సకాశాదభిన్నస్య ముక్తాత్మద్రవ్యస్య సంబన్ధి యదస్తిత్వం స
ఏవ కేవలజ్ఞానాదిగుణకించిదూనచరమశరీరాకారపర్యాయాణాం స్వభావో జ్ఞాతవ్యః . అథేదానీముత్పాదవ్యయ-
ధ్రౌవ్యాణామపి ద్రవ్యేణ సహాభిన్నాస్తిత్వం కథ్యతే . యథా స్వకీయద్రవ్యాదిచతుష్టయేన సువర్ణాదభిన్నానాం
కటకపర్యాయోత్పాదకఙ్కణపర్యాయవినాశసువర్ణత్వలక్షణధ్రౌవ్యాణాం సంబన్ధి యదస్తిత్వం స ఏవ సువర్ణసద్భావః,
కహానజైనశాస్త్రమాలా ]
జ్ఞేయతత్త్వ -ప్రజ్ఞాపన
౧౭౭
ప్ర ౨౩
కరణ-౧అధికరణరూపసే ద్రవ్యకే స్వరూపకో ధారణ కరకే ప్రవర్తమాన గుణోం ఔర పర్యాయోంసే జిసకీ
నిష్పత్తి హోతీ హై, — ఐసే ద్రవ్యకా, మూలసాధనపనేసే ఉనసే నిష్పన్న హోతా హుఆ జో అస్తిత్వ హై, వహ
స్వభావ హై . (పీతత్వాదికసే ఔర కుణ్డలాదికసే భిన్న న దిఖాఈ దేనేవాలే సువర్ణకా అస్తిత్వ
వహ పీతత్వాదిక ఔర కుణ్డలాదికకా హీ అస్తిత్వ హై, క్యోంకి సువర్ణకే స్వరూపకో పీతత్వాదిక
ఔర కుణ్డలాదిక హీ ధారణ కరతే హైం, ఇసలియే పీతత్వాదిక ఔర కుణ్డలాదికకే అస్తిత్వసే
హీ సువర్ణకీ నిష్పత్తి హోతీ హై, పీతత్వాదిక ఔర కుణ్డలాదిక న హోం తో సువర్ణ భీ న హో;
ఇసీప్రకార గుణోంసే ఔర పర్యాయోంసే భిన్న న దిఖాఈ దేనేవాలే ద్రవ్యకా అస్తిత్వ వహ గుణోం ఔర
పర్యాయోంకా హీ అస్తిత్వ హై, క్యోంకి ద్రవ్యకే స్వరూపకో గుణ ఔర పర్యాయేం హీ ధారణ కరతీ హైం
ఇసలియే గుణోం ఔర పర్యాయోంకే అస్తిత్వసే హీ ద్రవ్యకీ నిష్పత్తి హోతీ హై . యది గుణ ఔర పర్యాయేం
న హో తో ద్రవ్య భీ న హో . ఐసా అస్తిత్వ వహ ద్రవ్యకా స్వభావ హై .)
(జిసప్రకార ద్రవ్యకా ఔర గుణ -పర్యాయకా ఏక హీ అస్తిత్వ హై ఐసా సువర్ణకే దృష్టాన్త
పూర్వక సమఝాయా, ఉసీప్రకార అబ సువర్ణకే దృష్టాన్త పూర్వక ఐసా బతాయా జా రహా హై కి ద్రవ్యకా
ఔర ఉత్పాద -వ్యయ -ధ్రౌవ్యకా భీ ఏక హీ అస్తిత్వ హై .)
జైసే ద్రవ్యసే, క్షేత్రసే, కాలసే యా భావసే, సువర్ణసే ౨జో పృథక్ నహీం దిఖాఈ దేతే,
కర్తా -కరణ-౩అధికరణరూపసే కుణ్డలాది ఉత్పాదోంకే, బాజూబంధాది వ్యయోంకే ఔర పీతత్వాది
౧. గుణ -పర్యాయేం హీ ద్రవ్యకీ కర్తా, కరణ ఔర అధికరణ హైం; ఇసలియే గుణ – పర్యాయేం హీ ద్రవ్యకా స్వరూప ధారణ
కరతీ హైం .
౨. జో = జో కుణ్డలాది ఉత్పాద, బాజూబంధాది వ్యయ ఆర పీతాది ధ్రౌవ్య .
౩. సువర్ణ హీ కుణ్డలాది -ఉత్పాద, బాజూబంధాది -వ్యయ ఔర పీతత్వాది ధ్రౌవ్యకా కర్తా, కరణ తథా అధికరణ హై;
జఇసలియే సువర్ణ హీ ఉనకా స్వరూప ధారణ కరతా హై . (సువర్ణ హీ కుణ్డలాదిరూపసే ఉత్పన్న హోతా హై,
బాజూబంధాదిరూపసే నష్ట హోతా హై ఔర పీతత్వాదిరూపసే అవస్థిత రహతా హై .)