సర్వేషామేవ భావానామసంహరణిరేవ భవేత్; సదుచ్ఛేదే వా సంవిదాదీనామప్యుచ్ఛేదః స్యాత్ . తథా కేవలాం
స్థితిముపగచ్ఛన్త్యా మృత్తికాయా వ్యతిరేకాక్రాన్తస్థిత్యన్వయాభావాదస్థానిరేవ భవేత్, క్షణిక-
నిత్యత్వమేవ వా . తత్ర మృత్తికాయా అస్థానౌ సర్వేషామేవ భావానామస్థానిరేవ భవేత్; క్షణికనిత్యత్వే
వా చిత్తక్షణానామపి నిత్యత్వం స్యాత్ . తత ఉత్తరోత్తరవ్యతిరేకాణాం సర్గేణ
పూర్వపూర్వవ్యతిరేకాణాం సంహారేణాన్వయస్యావస్థానేనావినాభూతముద్యోతమాననిర్విఘ్నత్రైలక్షణ్యలాంఛనం ద్రవ్య-
మవశ్యమనుమన్తవ్యమ్ ..౧౦౦..
మృత్పిణ్డాభావస్య ఇవ . ఉప్పాదో వి య భంగో ణ విణా దవ్వేణ అత్థేణ పరమాత్మరుచిరూపసమ్యక్త్వ-
స్యోత్పాదస్తద్విపరీతమిథ్యాత్వస్య భఙ్గో వా నాస్తి . కం వినా . తదుభయాధారభూతపరమాత్మరూపద్రవ్యపదార్థం
వినా . కస్మాత్ . ద్రవ్యాభావే వ్యయోత్పాదాభావాన్మృత్తికాద్రవ్యాభావే ఘటోత్పాదమృత్పిణ్డభఙ్గాభావవదితి . యథా
సమ్యక్త్వమిథ్యాత్వపర్యాయద్వయే పరస్పరసాపేక్షముత్పాదాదిత్రయం దర్శితం తథా సర్వద్రవ్యపర్యాయేషు ద్రష్టవ్య-
౧౯౨ప్రవచనసార[ భగవానశ్రీకుందకుంద-
హీ న హోగా, (అర్థాత్ జైసే మృత్తికాపిణ్డకా సంహార నహీం హోగా ఉసీప్రకార విశ్వకే కిసీ భీ ద్రవ్యమేం
కిసీ భావకా సంహార హీ నహీం హోగా, – యహ దోష ఆయగా); అథవా (౨) యది సత్కా ఉచ్ఛేద హోగా
తో చైతన్య ఇత్యాదికా భీ ఉచ్ఛేద హో జాయగా, (అర్థాత్ సమస్త ద్రవ్యోంకా సమ్పూర్ణ వినాశ హో
జాయగా – యహ దోష ఆయగా .)
ఔర ౧కేవల స్థితి ప్రాప్త కరనేకో జానేవాలీ మృత్తికాకీ, వ్యతిరేకోం సహిత స్థితికా —
అన్వయకా — ఉససే అభావ హోనేసే, స్థితి హీ నహీం హోగీ; అథవా తో క్షణికకో హీ నిత్యత్వ ఆ
జాయగా . వహాఁ (౧) యది మృత్తికాకీ స్థితి న హో తో సమస్త హీ భావోంకీ స్థితి నహీం హోగీ,
(అర్థాత్ యది మిట్టీ ధ్రువ న రహే తో మిట్టీకీ హీ భాఁతి విశ్వకా కోఈ భీ ద్రవ్య ధ్రువ నహీం రహేగా, –
టికేగా హీ నహీం యహ దోష ఆయగా .) అథవా (౨) యది క్షణికకా నిత్యత్వ హో తో చిత్తకే
క్షణిక -భావోంకా భీ నిత్యత్వ హోగా; (అర్థాత్ మనకా ప్రత్యేక వికల్ప భీ త్రైకాలిక ధ్రువ హో
జాయ, – యహ దోష ఆయగా .)
ఇసలియే ద్రవ్యకో ౨ఉత్తర ఉత్తర వ్యతిరేకోంకే సర్గకే సాథ, పూర్వ పూర్వకే వ్యతిరేకోంకే సంహారకే
సాథ ఔర అన్వయకే అవస్థాన (ధ్రౌవ్య)కే సాథ అవినాభావవాలా, జిసకో నిర్విఘ్న (అబాధిత)
త్రిలక్షణతారూప ౨లాంఛన ప్రకాశమాన హై ఐసా అవశ్య సమ్మత కరనా ..౧౦౦..
౧. కేవల స్థితి = (ఉత్పాద ఔర వ్యయ రహిత) అకేలా ధ్రువపనా, కేవల స్థితిపనా; అకేలా అవస్థాన .
[అన్వయ వ్యతిరేకోం సహిత హీ హోతా హై, ఇసలియే ధ్రౌవ్య ఉత్పాద -వ్యయసహిత హీ హోగా, అకేలా నహీం హో
సకతా . జైసే ఉత్పాద (యా వ్యయ) ద్రవ్యకా అంశ హై – సమగ్ర ద్రవ్య నహీం, ఇసప్రకార ధ్రౌవ్య భీ ద్రవ్యకా అంశ
హై; – సమగ్ర ద్రవ్య నహీం . ]
౨. ఉత్తర ఉత్తర = బాద బాదకే .
౩. లాంఛన = చిహ్న .