Pravachansar-Hindi (Telugu transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 208 of 513
PDF/HTML Page 241 of 546

 

background image
సద్ద్రవ్యం సంశ్చ గుణః సంశ్చైవ చ పర్యాయ ఇతి విస్తారః .
యః ఖలు తస్యాభావః స తదభావోతద్భావః ..౧౦౭..
యథా ఖల్వేకం ముక్తాఫలస్రగ్దామ హార ఇతి సూత్రమితి ముక్తాఫలమితి త్రేధా విస్తార్యతే,
తథైకం ద్రవ్యం ద్రవ్యమితి గుణ ఇతి పర్యాయ ఇతి త్రేధా విస్తార్యతే . యథా చైకస్య
ముక్తాఫలస్రగ్దామ్నః శుక్లో గుణః శుక్లో హారః శుక్లం సూత్రం శుక్లం ముక్తాఫలమితి త్రేధా
విస్తార్యతే, తథైకస్య ద్రవ్యస్య సత్తాగుణః సద్ద్రవ్యం సద్గుణః సత్పర్యాయ ఇతి త్రేధా విస్తార్యతే
.
యథా చైకస్మిన్ ముక్తాఫలస్రగ్దామ్ని యః శుక్లో గుణః స న హారో న సూత్రం న ముక్తాఫలం
యశ్చ హారః సూత్రం ముక్తాఫలం వా స న శుక్లో గుణ ఇతీతరేతరస్య యస్తస్యాభావః స తదభావ-
లక్షణోతద్భావోన్యత్వనిబన్ధనభూతః, తథైకస్మిన్ ద్రవ్యే యః సత్తాగుణస్తన్న ద్రవ్యం నాన్యో గుణో
స్థానీయో యోసౌ శుక్లగుణః స ప్రదేశాభేదేన కిం కిం భణ్యతే . శుక్లో హార ఇతి శుక్లం సూత్రమితి
శుక్లం ముక్తాఫలమితి భణ్యతే, యశ్చ హారః సూత్రం ముక్తాఫలం వా తైస్త్రిభిః ప్రదేశాభేదేన శుక్లో గుణో
భణ్యత ఇతి తద్భావస్య లక్షణమిదమ్
. తద్భావస్యేతి కోర్థః . హారసూత్రముక్తాఫలానాం శుక్లగుణేన సహ
తన్మయత్వం ప్రదేశాభిన్నత్వమితి . తథా ముక్తాత్మపదార్థే యోసౌ శుద్ధసత్తాగుణః స ప్రదేశాభేదేన కిం కిం
భణ్యతే . సత్తాలక్షణః పరమాత్మపదార్థ ఇతి సత్తాలక్షణః కేవలజ్ఞానాదిగుణ ఇతి సత్తాలక్షణః సిద్ధపర్యాయ
౨౦ప్రవచనసార[ భగవానశ్రీకుందకుంద-
అన్వయార్థ :[సత్ ద్రవ్యం ] ‘సత్ ద్రవ్య’ [సత్ చ గుణః ] ‘సత్ గుణ’ [చ ] ఔర
[సత్ చ ఏవ పర్యాయః ] ‘సత్ పర్యాయ’[ఇతి ] ఇస ప్రకార [విస్తారః ] (సత్తాగుణకా)
విస్తార హై . [యః ఖలు ] (ఉనమేం పరస్పర) జో [తస్య అభావః ] ‘ఉసకా అభావ’ అర్థాత్
‘ఉసరూప హోనేకా అభావ’ హై [సః ] వహ [తద్భావః ] ‘తద్ -అభావ’ [అతద్భావః ] అర్థాత్
అతద్భావ హై
..౧౦౭..
టీకా :జైసే ఏక మోతియోంకీ మాలా ‘హార’కే రూపమేం, ‘సూత్ర’ (ధాగా) కే రూపమేం
ఔర ‘మోతీ’ కే రూపమేం(త్రిధా) తీన ప్రకారసే విస్తారిత కీ జాతీ హై, ఉసీప్రకార ఏక ‘ద్రవ్య,’
ద్రవ్యకే రూపమేం, ‘గుణ’కే రూపమేం ఔర ‘పర్యాయ’కే రూపమేంతీన ప్రకారసే విస్తారిత కియా
జాతా హై .
ఔర జైసే ఏక మోతియోంకీ మాలాకా శుక్లత్వ గుణ, ‘శుక్ల హార,’ ‘శుక్ల ధాగా’, ఔర
‘శుక్ల మోతీ’,ఐసే తీన ప్రకారసే విస్తారిత కియా జాతా హై, ఉసీప్రకార ఏక ద్రవ్యకా సత్తాగుణ
‘సత్ద్రవ్య’, ‘సత్గుణ’, ఔర ‘సత్పర్యాయ’,ఐసే తీన ప్రకారసే విస్తారిత కియా జాతా హై .
ఔర జిస ప్రకార ఏక మోతియోంకీ మాలామేం జో శుక్లత్వగుణ హై వహ హార నహీం హై, ధాగా
నహీం హై యా మోతీ నహీం హై, ఔర జో హార, ధాగా యా మోతీ హై వహ శుక్లత్వగుణ నహీం హై;ఇసప్రకార
౧ మోతియోంకీ మాలా = మోతీ కా హార, మౌక్తికమాలా .