స్పర్శిన్యాః ప్రతిక్షణం తేన తేన స్వభావేన పరిణమనాత్ . ద్రవ్యస్వభావభూత ఏవ తావత్పరిణామః .
స త్వస్తిత్వభూతద్రవ్యవృత్త్యాత్మకత్వాత్సదవిశిష్టో ద్రవ్యవిధాయకో గుణ ఏవేతి సత్తాద్రవ్యయో-
ర్గుణగుణిభావః సిద్ధయతి ..౧౦౯..
అథ గుణగుణినోర్నానాత్వముపహన్తి —
ణత్థి గుణో త్తి వ కోఈ పజ్జాఓ త్తీహ వా విణా దవ్వం .
దవ్వత్తం పుణ భావో తమ్హా దవ్వం సయం సత్తా ..౧౧౦..
చ గుణీ భవతీతి ప్రతిపాదయతి — జో ఖలు దవ్వసహావో పరిణామో యః ఖలు స్ఫు టం ద్రవ్యస్య స్వభావభూతః
పరిణామః పఞ్చేన్ద్రియవిషయానుభవరూపమనోవ్యాపారోత్పన్నసమస్తమనోరథరూపవికల్పజాలాభావే సతి యశ్చిదా-
నన్దైకానుభూతిరూపః స్వస్థభావస్తస్యోత్పాదః, పూర్వోక్తవికల్పజాలవినాశో వ్యయః, తదుభయాధారభూతజీవత్వం
ధ్రౌవ్యమిత్యుక్తలక్షణోత్పాదవ్యయధ్రౌవ్యాత్మకజీవద్రవ్యస్య స్వభావభూతో యోసౌ పరిణామః సో గుణో స గుణో
భవతి . స పరిణామః కథంభూతః సన్గుణో భవతి . సదవిసిట్ఠో సతోస్తిత్వాదవిశిష్టోభిన్నస్తదుత్పాదాదిత్రయం
తిష్ఠత్యస్తిత్వం చైకం తిష్ఠత్యస్తిత్వేన సహ కథమభిన్నో భవతీతి చేత్ . ‘‘ఉత్పాదవ్యయధ్రౌవ్యయుక్తం సత్’’
ఇతి వచనాత్ . ఏవం సతి సత్తైవ గుణో భవతీత్యర్థః . ఇతి గుణవ్యాఖ్యానం గతమ్ . సదవట్ఠిదం సహావే దవ్వం తి
సదవస్థితం స్వభావే ద్రవ్యమితి . ద్రవ్యం పరమాత్మద్రవ్యం భవతి . కిం కర్తృ . సదితి . కేన . అభేద-
నయేన . కథంభూతమ్ . సత్ అవస్థితమ్ . క్వ . ఉత్పాదవ్యయధ్రౌవ్యాత్మకస్వభావే . జిణోవదేసోయం అయం
జినోపదేశ ఇతి ‘సదవట్ఠిదం సహావే దవ్వం దవ్వస్స జో హు పరిణామో’ ఇత్యాదిపూర్వసూత్రే యదుక్తం
తదేవేదం వ్యాఖ్యానమ్, గుణకథనం పునరధికమితి తాత్పర్యమ్ . యథేదం జీవద్రవ్యే గుణగుణినోర్వ్యాఖ్యానం
౨౧౪ప్రవచనసార[ భగవానశ్రీకుందకుంద-
(వహ వృత్తి – అస్తిత్వ) ప్రతిక్షణ ఉస -ఉస స్వభావరూప పరిణమిత హోతీ హై .
(ఇసప్రకార) ప్రథమ తో ద్రవ్యకా స్వభావభూత పరిణామ హై; ఔర వహ (ఉత్పాద -వ్యయ-
ధ్రౌవ్యాత్మక పరిణామ) అస్తిత్వభూత ఐసీ ద్రవ్యకీ వృత్తిస్వరూప హోనేసే, ‘సత్’ సే అవిశిష్ట,
ద్రవ్యవిధాయక (-ద్రవ్యకా రచయితా) గుణ హీ హై . — ఇసప్రకార సత్తా ఔర ద్రవ్యకా గుణగుణీపనా
సిద్ధ హోతా హై ..౧౦౯..
అబ గుణ ఔర గుణీకే అనేకత్వకా ఖణ్డన కరతే హైం : —
పర్యాయ కే గుణ ఏవుం కోఈ న ద్రవ్య విణ విశ్వే దీసే;
ద్రవ్యత్వ ఛే వళీ భావ; తేథీ ద్రవ్య పోతే సత్త్వ ఛే . ౧౧౦.