నాస్తి గుణ ఇతి వా కశ్చిత్ పర్యాయ ఇతీహ వా వినా ద్రవ్యమ్ .
ద్రవ్యత్వం పునర్భావస్తస్మాద్ద్రవ్యం స్వయం సత్తా ..౧౧౦..
న ఖలు ద్రవ్యాత్పృథగ్భూతో గుణ ఇతి వా పర్యాయ ఇతి వా కశ్చిదపి స్యాత్; యథా
సువర్ణాత్పృథగ్భూతం తత్పీతత్వాదికమితి వా తత్కుణ్డలత్వాదికమితి వా . అథ తస్య తు ద్రవ్యస్య
స్వరూపవృత్తిభూతమస్తిత్వాఖ్యం యద్ద్రవ్యత్వం స ఖలు తద్భావాఖ్యో గుణ ఏవ భవన్ కిం హి
ద్రవ్యాత్పృథగ్భూతత్వేన వర్తతే . న వర్తత ఏవ . తర్హి ద్రవ్యం సత్తాస్తు స్వయమేవ ..౧౧౦..
అథ ద్రవ్యస్య సదుత్పాదాసదుత్పాదయోరవిరోధం సాధయతి —
ఏవంవిహం సహావే దవ్వం దవ్వత్థపజ్జయత్థేహిం .
సదసబ్భావణిబద్ధం పాదుబ్భావం సదా లభది ..౧౧౧..
కహానజైనశాస్త్రమాలా ]
జ్ఞేయతత్త్వ -ప్రజ్ఞాపన
౨౧౫
కృతం తథా సర్వద్రవ్యేషు జ్ఞాతవ్యమితి ..౧౦౯.. అథ గుణపర్యాయాభ్యాం సహ ద్రవ్యస్యాభేదం దర్శయతి — ణత్థి
నాస్తి న విద్యతే . స కః . గుణో త్తి వ కోఈ గుణ ఇతి కశ్చిత్ . న కేవలం గుణః పజ్జాఓ త్తీహ వా పర్యాయో
వేతీహ . కథమ్ . విణా వినా . కిం వినా . దవ్వం ద్రవ్యమ్ . ఇదానీం ద్రవ్యం కథ్యతే . దవ్వత్తం పుణ భావో
ద్రవ్యత్వమస్తిత్వమ్ . తత్పునః కిం భణ్యతే . భావః . భావః కోర్థః . ఉత్పాదవ్యయధ్రౌవ్యాత్మకసద్భావః . తమ్హా
దవ్వం సయం సత్తా తస్మాదభేదనయేన సత్తా స్వయమేవ ద్రవ్యం భవతీతి . తద్యథా — ముక్తాత్మద్రవ్యే పరమావాప్తిరూపో
అన్వయార్థ : — [ఇహ ] ఇస విశ్వమేం [గుణః ఇతి వా కశ్చిత్ ] గుణ ఐసా కుఛ [పర్యాయః
ఇతి వా ] యా పర్యాయ ఐసా కుఛ [ద్రవ్యం వినా నాస్తి ] ద్రవ్యకే బినా (-ద్రవ్యసే పృథక్) నహీం హోతా;
[ద్రవ్యత్వం పునః భావః ] ఔర ద్రవ్యత్వ వహ భావ హై (అర్థాత్ అస్తిత్వ గుణ హై); [తస్మాత్ ] ఇసలియే
[ద్రవ్యం స్వయం సత్తా ] ద్రవ్య స్వయం సత్తా (అస్తిత్వ) హై ..౧౧౦..
టీకా : — వాస్తవమేం ద్రవ్యసే పృథగ్భూత (భిన్న) ఐసా కోఈ గుణ యా ఐసీ కోఈ పర్యాయ
కుఛ నహీం హోతా; జైసే — సువర్ణసే పృథగ్భూత ఉసకా పీలాపన ఆది యా ఉసకా కుణ్డలత్వాది నహీం
హోతా తదనుసార . అబ, ఉస ద్రవ్యకే స్వరూపకీ వృత్తిభూత జో ‘అస్తిత్వ’ నామసే కహా జానేవాలా
ద్రవ్యత్వ వహ ఉసకా ‘భావ’ నామసే క హా జానేవాలా గుణ హీ హోనేసే, క్యా వహ ద్రవ్యసే పృథక్రూప
వర్తతా హై ? నహీం హీ వర్తతా . తబ ఫి ర ద్రవ్య స్వయమేవ సత్తా హో ..౧౧౦..
అబ, ద్రవ్యకే సత్ -ఉత్పాద ఔర అసత్ -ఉత్పాద హోనేమేం అవిరోధ సిద్ధ కరతే హైం : —
ఆవుం దరవ ద్రవ్యార్థ – పర్యాయార్థథీ నిజభావమాం
సద్భావ -అణసద్భావయుత ఉత్పాదనే పామే సదా. ౧౧౧.