ఏవంవిధం స్వభావే ద్రవ్యం ద్రవ్యార్థపర్యాయార్థాభ్యామ్ .
సదసద్భావనిబద్ధం ప్రాదుర్భావం సదా లభతే ..౧౧౧..
ఏవమేతద్యథోదితప్రకారసాకల్యాకలంక లాంఛనమనాదినిధనం సత్స్వభావే ప్రాదుర్భావమాస్కన్దతి
ద్రవ్యమ్ . స తు ప్రాదుర్భావో ద్రవ్యస్య ద్రవ్యాభిధేయతాయాం సద్భావనిబద్ధ ఏవ స్యాత్; పర్యాయాభిధేయతాయాం
త్వసద్భావనిబద్ధ ఏవ . తథా హి — యదా ద్రవ్యమేవాభిధీయతే న పర్యాయాస్తదా ప్రభవావసాన-
వర్జితాభిర్యౌగపద్యప్రవృత్తాభిర్ద్రవ్యనిష్పాదికాభిరన్వయశక్తిభిః ప్రభవావసానలాంఛనాః క్రమప్రవృత్తాః
మోక్షపర్యాయః కేవలజ్ఞానాదిరూపో గుణసమూహశ్చ యేన కారణేన తద్ద్వయమపి పరమాత్మద్రవ్యం వినా నాస్తి,
న విద్యతే . కస్మాత్ . ప్రదేశాభేదాదితి . ఉత్పాదవ్యయధ్రౌవ్యాత్మకశుద్ధసత్తారూపం ముక్తాత్మద్రవ్యం భవతి .
తస్మాదభేదేన సత్తైవ ద్రవ్యమిత్యర్థః . యథా ముక్తాత్మద్రవ్యే గుణపర్యాయాభ్యాం సహాభేదవ్యాఖ్యానం కృతం తథా
యథాసంభవం సర్వద్రవ్యేషు జ్ఞాతవ్యమితి ..౧౧౦.. ఏవం గుణగుణివ్యాఖ్యానరూపేణ ప్రథమగాథా, ద్రవ్యస్య
గుణపర్యాయాభ్యాం సహ భేదో నాస్తీతి కథనరూపేణ ద్వితీయా చేతి స్వతన్త్రగాథాద్వయేన షష్ఠస్థలం గతమ్ .. అథ
ద్రవ్యస్య ద్రవ్యార్థికపర్యాయార్థికనయాభ్యాం సదుత్పాదాసదుత్పాదౌ దర్శయతి – ఏవంవిహసబ్భావే ఏవంవిధసద్భావే
సత్తాలక్షణముత్పాదవ్యయధ్రౌవ్యలక్షణం గుణపర్యాయలక్షణం ద్రవ్యం చేత్యేవంవిధపూర్వోక్తసద్భావే స్థితం, అథవా ఏవంవిహం
సహావే ఇతి పాఠాన్తరమ్ . తత్రైవంవిధం పూర్వోక్తలక్షణం స్వకీయసద్భావే స్థితమ్ . కిమ్ . దవ్వం ద్రవ్యం కర్తృ . కిం
౧. అకలంక = నిర్దోష (యహ ద్రవ్య పూర్వకథిత సర్వప్రకార నిర్దోష లక్షణవాలా హై .)
౨. అభిధేయతా = కహనే యోగ్యపనా; వివక్షా; కథనీ .
౩. అన్వయశక్తి = అన్వయరూపశక్తి . (అన్వయశక్తియాఁ ఉత్పత్తి ఔర నాశసే రహిత హైం, ఏక హీ సాథ ప్రవృత్త
హోతీ హైం ఔర ద్రవ్యకో ఉత్పన్న కరతీ హైం . జ్ఞాన, దర్శన, చారిత్ర ఇత్యాది ఆత్మద్రవ్యకీ అన్వయశక్తియాఁ హైం .)
౨౧౬ప్రవచనసార[ భగవానశ్రీకుందకుంద-
అన్వయార్థ : — [ఏవంవిధం ద్రవ్యం ] ఐసా (పూర్వోక్త) ద్రవ్య [స్వభావే ] స్వభావమేం
[ద్రవ్యార్థపర్యాయార్థాభ్యాం ] ద్రవ్యార్థిక ఔర పర్యాయార్థిక నయోంకే ద్వారా [సదసద్భావనిబద్ధం ప్రాదుర్భావం ]
సద్భావసంబద్ధ ఔర అసద్భావసంబద్ధ ఉత్పాదకో [సదా లభతే ] సదా ప్రాప్త కరతా హై ..౧౧౧..
టీకా : — ఇసప్రకార యథోదిత (పూర్వకథిత) సర్వ ప్రకారసే ౧అకలంక లక్షణవాలా,
అనాదినిధన వహ ద్రవ్య సత్ -స్వభావమేం (అస్తిత్వస్వభావమేం) ఉత్పాదకో ప్రాప్త హోతా హై . ద్రవ్యకా
వహ ఉత్పాద, ద్రవ్యకీ ౨అభిధేయతాకే సమయ సద్భావసంబద్ధ హీ హై ఔర పర్యాయోంకీ అభిధేయతాకే
సమయ అసద్భావసంబద్ధ హీ హై . ఇసే స్పష్ట సమఝాతే హైం : —
జబ ద్రవ్య హీ కహా జాతా హై — పర్యాయేం నహీం, తబ ఉత్పత్తివినాశ రహిత, యుగపత్ ప్రవర్తమాన,
ద్రవ్యకో ఉత్పన్న కరనేవాలీ ౩అన్వయశక్తియోంకే ద్వారా, ఉత్పత్తివినాశలక్షణవాలీ, క్రమశః ప్రవర్తమాన,