౨౩౦ప్రవచనసార[ భగవానశ్రీకుందకుంద-
మభిలష్యేత వా మోహసంవలనావిలయనాత్ క్రియాయాః . క్రియా హి తావచ్చేతనస్య పూర్వోత్తరదశా-
విశిష్టచైతన్యపరిణామాత్మికా . సా పునరణోరణ్వన్తరసంగతస్య పరిణతిరివాత్మనో మోహసంవలితస్య
ద్వయణుకకార్యస్యేవ మనుష్యాదికార్యస్య నిష్పాదకత్వాత్సఫలైవ . సైవ మోహసంవలనవిలయనే పున-
చతుర్వింశతిగాథాభిరష్టభిః స్థలైః సామాన్యజ్ఞేయవ్యాఖ్యానమధ్యే సామాన్యద్రవ్యప్రరూపణం సమాప్తమ్ . అతః
పరం తత్రైవ సామాన్యద్రవ్యనిర్ణయమధ్యే సామాన్యభేదభావనాముఖ్యత్వేనైకాదశగాథాపర్యన్తం వ్యాఖ్యానం కరోతి .
తత్ర క్రమేణ పఞ్చస్థలాని భవన్తి . ప్రథమతస్తావద్వార్తికవ్యాఖ్యానాభిప్రాయేణ సాంఖ్యైకాన్తనిరాకరణం,
అథవా శుద్ధనిశ్చయనయేన జైనమతమేవేతి వ్యాఖ్యానముఖ్యతయా ‘ఏసో త్తి ణత్థి కోఈ’ ఇత్యాది
సూత్రగాథైకా . తదనన్తరం మనుష్యాదిపర్యాయా నిశ్చయనయేన కర్మఫలం భవతి, న చ శుద్ధాత్మస్వరూపమితి
సూత్రగాథైకా . తదనన్తరం మనుష్యాదిపర్యాయా నిశ్చయనయేన కర్మఫలం భవతి, న చ శుద్ధాత్మస్వరూపమితి
తస్యైవాధికారసూత్రస్య వివరణార్థం ‘కమ్మం ణామసమక్ఖం’ ఇత్యాదిపాఠక్రమేణ గాథాచతుష్టయం, తతః పరం
రాగాదిపరిణామ ఏవ ద్రవ్యకర్మకారణత్వాద్భావకర్మ భణ్యత ఇతి పరిణామముఖ్యత్వేన ‘ఆదా కమ్మమలిమసో’
ఇత్యాదిసూత్రద్వయం, తదనన్తరం క ర్మఫలచేతనా క ర్మచేతనా జ్ఞానచేతనేతి త్రివిధచేతనాప్రతిపాదనరూపేణ
‘పరిణమది చేదణాఏ’ ఇత్యాదిసూత్రత్రయం, తదనన్తరం శుద్ధాత్మభేదభావనాఫలం కథయన్ సన్ ‘కత్తాకరణం’
ఇత్యాద్యేకసూత్రేణోపసంహరతి . ఏవం భేదభావనాధికారే స్థలపఞ్చకేన సముదాయపాతనికా . తద్యథా — అథ
రాగాదిపరిణామ ఏవ ద్రవ్యకర్మకారణత్వాద్భావకర్మ భణ్యత ఇతి పరిణామముఖ్యత్వేన ‘ఆదా కమ్మమలిమసో’
ఇత్యాదిసూత్రద్వయం, తదనన్తరం క ర్మఫలచేతనా క ర్మచేతనా జ్ఞానచేతనేతి త్రివిధచేతనాప్రతిపాదనరూపేణ
‘పరిణమది చేదణాఏ’ ఇత్యాదిసూత్రత్రయం, తదనన్తరం శుద్ధాత్మభేదభావనాఫలం కథయన్ సన్ ‘కత్తాకరణం’
ఇత్యాద్యేకసూత్రేణోపసంహరతి . ఏవం భేదభావనాధికారే స్థలపఞ్చకేన సముదాయపాతనికా . తద్యథా — అథ
నరనారకాదిపర్యాయాః కర్మాధీనత్వేన వినశ్వరత్వాదితి శుద్ధనిశ్చయనయేన జీవస్వరూపం న భవతీతి భేదభావనాం
కథయతి — ఏసో త్తి ణత్థి కోఈ టఙ్కోత్కీర్ణజ్ఞాయకైకస్వభావపరమాత్మద్రవ్యవత్సంసారే మనుష్యాదిపర్యాయేషు మధ్యే
కథయతి — ఏసో త్తి ణత్థి కోఈ టఙ్కోత్కీర్ణజ్ఞాయకైకస్వభావపరమాత్మద్రవ్యవత్సంసారే మనుష్యాదిపర్యాయేషు మధ్యే
సర్వదైవైష ఏకరూప ఏవ నిత్యః కోపి నాస్తి . తర్హి మనుష్యాదిపర్యాయనిర్వర్తికా సంసారక్రియా సాపి న
భవిష్యతి . ణ ణత్థి కిరియా న నాస్తి క్రియా మిథ్యాత్వరాగాదిపరిణతిస్సంసారః కర్మేతి యావత్ ఇతి
పర్యాయనామచతుష్టయరూపా క్రియాస్త్యేవ . సా చ కథంభూతా . సభావణివ్వత్తా శుద్ధాత్మస్వభావాద్విపరీతాపి
నరనారకాదివిభావపర్యాయస్వభావేన నిర్వృత్తా . తర్హి కిం నిష్ఫలా భవిష్యతి . కిరియా హి ణత్థి అఫలా
క్రియా హి నాస్త్యఫలా సా మిథ్యాత్వరాగాదిపరిణతిరూపా క్రియా యద్యప్యనన్తసుఖాదిగుణాత్మకమోక్షకార్యం ప్రతి
నిష్ఫలా తథాపి నానాదుఃఖదాయకస్వకీయకార్యభూతమనుష్యాదిపర్యాయనిర్వర్తకత్వాత్సఫలేతి మనుష్యాది-
పర్యాయనిష్పత్తిరేవాస్యాః ఫలమ్ . కథం జ్ఞాయత ఇతి చేత్ . ధమ్మో జది ణిప్ఫలో పరమో ధర్మో యది నిష్ఫలః
నిష్ఫలా తథాపి నానాదుఃఖదాయకస్వకీయకార్యభూతమనుష్యాదిపర్యాయనిర్వర్తకత్వాత్సఫలేతి మనుష్యాది-
పర్యాయనిష్పత్తిరేవాస్యాః ఫలమ్ . కథం జ్ఞాయత ఇతి చేత్ . ధమ్మో జది ణిప్ఫలో పరమో ధర్మో యది నిష్ఫలః
న హుఆ హోనేసే మాననా చాహియే; క్యోంకి — ప్రథమ తో, క్రియా చేతనకీ పూర్వోత్తరదశాసే ౧విశిష్ట
చైతన్యపరిణామస్వరూప హై; ఔర వహ (క్రియా) — జైసే దూసరే అణుకే సాథ యుక్త (కిసీ) అణుకీ
పరిణతి ౨ద్విఅణుకకార్యకీ నిష్పాదక హై, ఉసీ ప్రకార — మోహకే సాథ మిలిత ఆత్మాకే సంబంధమేం,
౧. విశిష్ట -భేదయుక్త . (పూర్వకీ ఔర పశ్చాత్కీ అవస్థాకే భేదసే భేదయుక్త ఐసే చైతన్యపరిణామ వహ ఆత్మాకీ
క్రియా హై .) ౨. ద్విఅణుకకార్యకీ నిష్పాదక = దో అణుఓంసే బనే హుయే స్కంధరూప కార్యకీ ఉత్పాదక .