ద్రవ్యమాశ్రిత్య పరానాశ్రయత్వేన వర్తమానైలింగ్యతే గమ్యతే ద్రవ్యమేతైరితి లింగాని గుణాః . తే చ యద్ద్రవ్యం భవతి న తద్ గుణా భవన్తి, యే గుణా భవన్తి తే న ద్రవ్యం భవతీతి ద్రవ్యాదతద్భావేన విశిష్టాః సన్తో లింగలింగిప్రసిద్ధౌ తలింగత్వముపఢౌకన్తే . అథ తే ద్రవ్యస్య జీవోయమ- జీవోయమిత్యాదివిశేషముత్పాదయన్తి, స్వయమపి తద్భావవిశిష్టత్వేనోపాత్తవిశేషత్వాత్ . యతో హి యస్య యస్య ద్రవ్యస్య యో యః స్వభావస్తస్య తస్య తేన తేన విశిష్టత్వాత్తేషామస్తి విశేషః . అత ఏవ చ మూర్తానామమూర్తానాం చ ద్రవ్యాణాం మూర్తత్వేనామూర్తత్వేన చ తద్భావేన విశిష్టత్వాదిమే మూర్తా గుణా ఇమే అమూర్తా ఇతి తేషాం విశేషో నిశ్చేయః ..౧౩౦..
అథ మూర్తామూర్తగుణానాం లక్షణసంబన్ధమాఖ్యాతి — జ్ఞాతవ్యాః . తే చ కథంభూతాః . అతబ్భావవిసిట్ఠా అతద్భావవిశిష్టాః . తద్యథా – శుద్ధజీవద్రవ్యే యే కేవలజ్ఞానాదిగుణాస్తేషాం శుద్ధజీవప్రదేశైః సహ యదేకత్వమభిన్నత్వం తన్మయత్వం స తద్భావో భణ్యతే, తేషామేవ గుణానాం తైః ప్రదేశైః సహ యదా సంజ్ఞాలక్షణప్రయోజనాదిభేదః క్రియతే తదా పునరతద్భావో భణ్యతే, తేనాతద్భావేన సంజ్ఞాదిభేదరూపేణ స్వకీయస్వకీయద్రవ్యేణ సహ విశిష్టా భిన్నా ఇతి, ద్వితీయవ్యాఖ్యానేన పునః స్వకీయ- ద్రవ్యేణ సహ తద్భావేన తన్మయత్వేనాన్యద్రవ్యాద్విశిష్టా భిన్నా ఇత్యభిప్రాయః . ఏవం గుణభేదేన ద్రవ్యభేదో
టీకా : — ద్రవ్యకా ఆశ్రయ లేకర ఔర పరకే ఆశ్రయకే బినా ప్రవర్తమాన హోనేసే జినకే ద్వారా ద్రవ్య ‘లింగిత’ (-ప్రాప్త) హోతా హై – పహిచానా జా సకతా హై, ఐసే లింగ గుణ హైం . వే (గుణ), ‘జో ద్రవ్య హైం వే గుణ నహీం హైం, జో గుణ హైం వే ద్రవ్య నహీం హైం’ — ఇస అపేక్షాసే ద్రవ్యసే ౧అతద్భావకే ద్వారా విశిష్ట (-భిన్న) వర్తతే హుఏ, లింగ ఔర ౨లింగీకే రూపమేం ప్రసిద్ధి (ఖ్యాతి) కే సమయ ద్రవ్యకే లింగత్వకో ప్రాప్త హోతే హైం . అబ, వే ద్రవ్యమేం ‘యహ జీవ హై, యహ అజీవ హై’ ఐసా విశేష (-భేద) ఉత్పన్న కరతే హైం, క్యోంకి స్వయం భీ ౩తద్భావకే ద్వారా ౪విశిష్ట హోనేసే విశేషకో ప్రాప్త హైం . జిస -జిస ద్రవ్యకా జో -జో స్వభావ హో ఉస -ఉసకా ఉస -ఉసకే ద్వారా విశిష్టత్వ హోనేసే ఉనమేం విశేష (-భేద) హైం; ఔర ఇసీలియే మూర్త తథా అమూర్త ద్రవ్యోంకా మూర్తత్వ -అమూర్తత్వరూప తద్భావకే ద్వారా విశిష్టత్వ హోనేసే ఉనమేం ఇస ప్రకారకే భేద నిశ్చిత కరనా చాహియే కి ‘యహ మూర్త గుణ హైం ఔర యహ అమూర్తగుణ హైం’ ..౧౩౦..
అబ, మూర్త ఔర అమూర్త గుణోంకే లక్షణ తథా సంబంధ (అర్థాత్ ఉనకా కిన ద్రవ్యోంకే సాథ సంబంధ హై యహ) కహతే హైం : —
౨౫౮ప్రవచనసార[ భగవానశ్రీకుందకుంద-
౧. అతద్భావ = (కథంచిత్) ఉసరూప నహీం హోనా వహ;
౨. లింగీ = లింగవాలా, (విశేషగుణ వహ లింగ – చిహ్న – లక్షణ హై ఔర లింగీ వహ ద్రవ్య హై ) .
౩. తద్భావ = ఉసరూప, ఉసపనా; ఉసపనేసే హోనా; స్వరూప .
౪. విశిష్ట = విశేషతావాలా; ఖాస; భిన్న .