ప్రదేశవన్తి హి జీవపుద్గలధర్మాధర్మాకాశాని అనేకప్రదేశవత్త్వాత్ . అప్రదేశః కాలాణుః ప్రదేశమాత్రత్వాత్ . అస్తి చ సంవర్తవిస్తారయోరపి లోకాకాశతుల్యాసంఖ్యేయప్రదేశాపరిత్యాగాజ్జీవస్య, ద్రవ్యేణ ప్రదేశమాత్రత్వాదప్రదేశత్వేపి ద్విప్రదేశాదిసంఖ్యేయాసంఖ్యేయానన్తప్రదేశపర్యాయేణానవధారిత- ప్రదేశత్వాత్పుద్గలస్య, సకలలోకవ్యాప్యసంఖ్యేయప్రదేశప్రస్తారరూపత్వాద్ ధర్మస్య, సకలలోకవ్యాప్య- జీవా పోగ్గలకాయా ధమ్మాధమ్మా పుణో య ఆగాసం జీవాః పుద్గలకాయాః ధర్మాధర్మౌ పునశ్చాకాశమ్ . ఏతే పఞ్చాస్తికాయాః కింవిశిష్టాః . సపదేసేహిం అసంఖా స్వప్రదేశైరసంఖ్యేయాః . అత్రాసంఖ్యేయప్రదేశశబ్దేన ప్రదేశబహుత్వం గ్రాహ్యమ్ . తచ్చ యథాసంభవం యోజనీయమ్ . జీవస్య తావత్సంసారావస్థాయాం విస్తారోపసంహారయోరపి ప్రదీప- వత్ప్రదేశానాం హానివృద్ధయోరభావాద్వయవహారేణ దేహమాత్రేపి నిశ్చయేన లోకాకాశప్రమితాసంఖ్యేయప్రదేశత్వమ్ .
అన్వయార్థ : — [జీవాః ] జీవ [పుద్గలకాయాః ] పుద్గలకాయ, [ధర్మాధర్మౌ ] ధర్మ, అధర్మ [పునః చ ] ఔర [ఆకాశం ] ఆకాశ [స్వప్రదేశైః ] స్వప్రదేశోంకీ అపేక్షాసే [అసంఖ్యాతాః ] అసంఖ్యాత అర్థాత్ అనేక హైం; [కాలస్య ] కాలకే [ప్రదేశాః ఇతి ] ప్రదేశ [న సన్తి ] నహీం హైం ..౧౩౫..
టీకా : — జీవ, పుద్గల, ధర్మ, అధర్మ ఔర ఆకాశ అనేక ప్రదేశవాలే హోనేసే ప్రదేశవాన్ హైం . కాలాణు ప్రదేశమాత్ర (ఏకప్రదేశీ) హోనేసే అప్రదేశీ హై .
[ఉపరోక్త బాతకో స్పష్ట కరతే హైం : — ] సంకోచ -విస్తారకే హోనే పర భీ జీవ లోకాకాశ తుల్య అసంఖ్య ప్రదేశోంకో నహీం ఛోడతా, ఇసలియే వహ ప్రదేశవాన్ హై; పుద్గల యద్యపి ద్రవ్య అపేక్షాసే ప్రదేశమాత్ర (-ఏకప్రదేశీ) హోనేసే అప్రదేశీ హై తథాపి, దో ప్రదేశోంసే లేకర సంఖ్యాత, అసంఖ్యాత, ఔర అనన్తప్రదేశోంవాలీ పర్యాయోంకీ అపేక్షాసే అనిశ్చిత ప్రదేశవాలా హోనేసే ప్రదేశవాన్ హై; సకల లోకవ్యాపీ అసంఖ్య ప్రదేశోంకే ౧ప్రస్తారరూప హోనేసే ధర్మ ప్రదేశవాన హై; సకలలోకవ్యాపీ అసంఖ్య
జీవద్రవ్య, పుద్గలకాయ, ధర్మ, అధర్మ వళీ ఆకాశనే ఛే స్వప్రదేశ అనేక, నహి వర్తే ప్రదేశో కాళనే. ౧౩౫.
౧. ప్రస్తార = ఫై లావ; విస్తార .