ఆకాశస్యైకాణువ్యాప్యోంశః కిలాకాశప్రదేశః, స ఖల్వేకోపి శేషపంచద్రవ్యప్రదేశానాం పరమసౌక్ష్మ్యపరిణతానన్తపరమాణుస్కన్ధానాం చావకాశదానసమర్థః . అస్తి చావిభాగైకద్రవ్యత్వేప్యంశ- కల్పనమాకాశస్య, సర్వేషామణూనామవకాశదానస్యాన్యథానుపపత్తేః . యది పునరాకాశస్యాంశా న స్యురితి మతిస్తదాఙ్గులీయుగలం నభసి ప్రసార్య నిరూప్యతాం కిమేకం క్షేత్రం కిమనేకమ్ . ఏకం యత్సూచితం ప్రదేశస్వరూపం తదిదానీం వివృణోతి — ఆగాసమణుణివిట్ఠం ఆకాశం అణునివిష్టం పుద్గల- పరమాణువ్యాప్తమ్ . ఆగాసపదేససణ్ణయా భణిదం ఆకాశప్రదేశసంజ్ఞయా భణితం కథితమ్ . సవ్వేసిం చ అణూణం
అబ, ఆకాశకే ప్రదేశకా లక్షణ సూత్ర ద్వారా కహతే హైం : —
అన్వయార్థ : — [అణునివిష్టం ఆకాశం ] ఏక పరమాణు జితనే ఆకాశమేం రహతా హై ఉతనే ఆకాశకో [ఆకాశప్రదేశసంజ్ఞయా ] ‘ఆకాశప్రదేశ’ ఐసే నామసే [భణితమ్ ] కహా గయా హై . [చ ] ఔర [తత్ ] వహ [సర్వేషాం అణూనాం ] సమస్త పరమాణుఓంకో [అవకాశం దాతుం శక్నోతి ] అవకాశ దేనేకో సమర్థ హై ..౧౪౦..
టీకా : — ఆకాశకా ఏక పరమాణుసే వ్యాప్య అంశ వహ ఆకాశప్రదేశ హై; ఔర వహ ఏక (ఆకాశప్రదేశ) భీ శేష పాఁచ ద్రవ్యోంకే ప్రదేశోంకో తథా పరమ సూక్ష్మతారూపసే పరిణమిత అనన్త పరమాణుఓంకే స్కంధోంకో అవకాశ దేనేమేం సమర్థ హై . ఆకాశ అవిభాగ (అఖండ) ఏక ద్రవ్య హై, ఫి ర భీ ఉసమేం (ప్రదేశరూప) అంశకల్పనా హో సకతీ హై, క్యోంకి యది ఐసా న హో తో సర్వ పరమాణుఓంకో అవకాశ దేనా నహీం బన సకేగా .
ఐసా హోనే పర భీ యది ‘ఆకాశకే అంశ నహీం హోతే’ (అర్థాత్ అంశకల్పనా నహీం కీ జాతీ), ఐసీ (కిసీకీ) మాన్యతా హో, తో ఆకాశమేం దో అంగులియాఁ ఫై లాకర బతాఇయే కి ‘దో అంగులియోంకా
ఆకాశ జే అణువ్యాప్య, ‘ఆభప్రదేశ’ సంజ్ఞా తేహనే; తే ఏక సౌ పరమాణునే అవకాశదానసమర్థ ఛే. ౧౪౦.