యతో మోహాదిభిః పౌద్గలికకర్మభిర్బద్ధత్వాజ్జీవః ప్రాణనిబద్ధో భవతి, యతశ్చ ప్రాణనిబద్ధత్వాత్పౌద్గలికకర్మఫలముపభుంజానః పునరప్యన్యైః పౌద్గలికకర్మభిర్బధ్యతే, తతః వీర్యాద్యనన్తగుణస్వభావాత్పరమాత్మతత్త్వాద్భిన్నా భావయితవ్యా ఇతి భావః ..౧౪౭.. అథ ప్రాణానాం యత్పూర్వ- సూత్రోదితం పౌద్గలికత్వం తదేవ దర్శయతి — జీవో పాణణిబద్ధో జీవః కర్తా చతుర్భిః ప్రాణైర్నిబద్ధః సంబద్ధో భవతి . కథంభూతః సన్ . బద్ధో శుద్ధాత్మోపలమ్భలక్షణమోక్షాద్విలక్షణైర్బద్ధః . కైర్బద్ధః . మోహాదిఏహిం కమ్మేహిం మోహనీయాదికర్మభిర్బద్ధస్తతో జ్ఞాయతే మోహాదికర్మభిర్బద్ధః సన్ ప్రాణనిబద్ధో భవతి, న చ కర్మబన్ధరహిత ఇతి . తత ఏవ జ్ఞాయతే ప్రాణాః పుద్గలకర్మోదయజనితా ఇతి . తథావిధః సన్ కిం కరోతి . ఉవభుంజది కమ్మఫలం పరమసమాధిసముత్పన్ననిత్యానన్దైకలక్షణసుఖామృతభోజనమలభమానః సన్ కటుకవిషసమానమపి కర్మఫలముపభుఙ్క్తే . బజ్ఝది అణ్ణేహిం కమ్మేహిం తత్కర్మఫలముపభుఞ్జానః సన్నయం జీవః కర్మరహితాత్మనో విసదృశైరన్యకర్మభిర్నవతరకర్మభిర్బధ్యతే . యతః కారణాత్కర్మఫలం భుఞ్జానో నవతర కర్మాణి బధ్నాతి, హోనేపర భీ వే ద్రవ్యప్రాణ ఆత్మాకా స్వరూప కించిత్ మాత్ర నహీం హైం క్యోంకి వే పుద్గల ద్రవ్యసే నిర్మిత హైం ..౧౪౭..
అబ, ప్రాణోంకా పౌద్గలికపనా సిద్ధ కరతే హైం : —
అన్వయార్థ : — [మోహాదికైః కర్మభిః ] మోహాదిక కర్మోంసే [బద్ధః ] బఁధా హుఆ హోనేసే [జీవః ] జీవ [ప్రాణనిబద్ధః ] ప్రాణోంసే సంయుక్త హోతా హుఆ [కర్మఫలం ఉపభుంజానః ] కర్మఫలకో భోగతా హుఆ [అన్యైః కర్మభిః ] అన్య కర్మోంసే [బధ్యతే ] బఁధతా హై ..౧౪౮..
టీకా : — (౧) మోహాదిక పౌద్గలిక కర్మోంసే బఁధా హుఆ హోనేసే జీవ ప్రాణోంసే సంయుక్త హోతా హై ఔర (౨) ప్రాణోంసే సంయుక్త హోనేకే కారణ పౌద్గలిక కర్మఫలకో (మోహీ – రాగీ – ద్వేషీ జీవ మోహ – రాగ – ద్వేషపూర్వక) భోగతా హుఆ పునః భీ అన్య పౌద్గలిక కర్మోంసే బంధతా హై, ఇసలియే
జీవ కర్మఫ ళ - ఉపభోగ కరతాం, బంధ పామే కర్మనో. ౧౪౮.
౨౯౨ప్రవచనసార[ భగవానశ్రీకుందకుంద-