తం సబ్భావణిబద్ధం దవ్వసహావం తిహా సమక్ఖాదం .
యత్ఖలు స్వలక్షణభూతం స్వరూపాస్తిత్వమర్థనిశ్చాయకమాఖ్యాతం స ఖలు ద్రవ్యస్య స్వభావ ఏవ, సద్భావనిబద్ధత్వాద్ ద్రవ్యస్వభావస్య . అథాసౌ ద్రవ్యస్వభావో ద్రవ్యగుణపర్యాయత్వేన స్థిత్యుత్పాదవ్యయత్వేన చ త్రితయీం వికల్పభూమికామధిరూఢః పరిజ్ఞాయమానః పరద్రవ్యే మోహమపోహ్య స్వపరవిభాగహేతుర్భవతి, శుద్ధాత్మస్వరూపం న సంభవన్తీతి ..౧౫౩.. అథ స్వరూపాస్తిత్వలక్షణం పరమాత్మద్రవ్యం యోసౌ జానాతి స పరద్రవ్యే మోహం న కరోతీతి ప్రకాశయతి — జాణది జానాతి . జో యః కర్తా . కమ్ . తం పూర్వోక్తం దవ్వసహావం పరమాత్మద్రవ్యస్వభావమ్ . కింవిశిష్టమ్ . సబ్భావణిబద్ధం స్వభావః స్వరూపసత్తా తత్ర నిబద్ధమాధీనం తన్మయం
అబ, ఆత్మాకా అన్య ద్రవ్యకే సాథ సంయుక్తపనా హోనే పర భీ ౧అర్థ నిశ్చాయక అస్తిత్వకో స్వ – పర విభాగకే హేతుకే రూపమేం సమఝాతే హైం : —
అన్వయార్థ : — [యః ] జో జీవ [తం ] ఉస (పూర్వోక్త) [సద్భావనిబద్ధం ] అస్తిత్వనిష్పన్న, [త్రిధా సమాఖ్యాతం ] తీన ప్రకారసే కథిత, [సవికల్పం ] భేదోంవాలే [ద్రవ్యస్వభావం ] ద్రవ్యస్వభావకో [జానాతి ] జానతా హై, [సః ] వహ [అన్యద్రవ్యే ] అన్య ద్రవ్యమేం [న ముహ్యతి ] మోహకో ప్రాప్త నహీం హోతా ..౧౫౪..
టీకా : — జో, ద్రవ్యకో నిశ్చిత కరనేవాలా, స్వలక్షణభూత స్వరూప – అస్తిత్వ కహా గయా హై వహ వాస్తవమేం ద్రవ్యకా స్వభావ హీ హై; క్యోంకి ద్రవ్యకా స్వభావ అస్తిత్వనిష్పన్న (అస్తిత్వకా బనా హుఆ) హై . ద్రవ్య – గుణ – పర్యాయరూపసే తథా ధ్రౌవ్య – ఉత్పాద – వ్యయరూపసే ౨త్రయాత్మక భేదభూమికామేం ఆరూఢ ఐసా యహ ద్రవ్యస్వభావ జ్ఞాత హోతా హుఆ, పరద్రవ్యకే ప్రతి మోహకో దూర కరకే
అస్తిత్వథీ నిష్పన్న ద్రవ్యస్వభావనే త్రివికల్పనే జే జాణతో, తే ఆతమా నహి మోహ పరద్రవ్యే లహే. ౧౫౪.
౩౦౦ప్రవచనసార[ భగవానశ్రీకుందకుంద-
౧. అర్థ నిశ్చాయక = ద్రవ్యకా నిశ్చయ కరనేవాలా; (ద్రవ్యకా నిర్ణయ కరనేకా సాధన జో స్వరూపాస్తిత్వ హై వహ స్వ -పరకా భేద కరనేమేం సాధనభూత హై, ఇసప్రకార ఇస గాథామేం సమఝాతే హైం .)
౨. త్రయాత్మక = తీనస్వరూప; తీనకే సమూహరూప (ద్రవ్యకా స్వభావ ద్రవ్య, గుణ ఔర పర్యాయ ఐసే తీన భేదోంవాలా తథా ధ్రౌవ్య, ఉత్పాద ఔర వ్యయ ఐసే తీన భేదోంవాలా హై .)