కథంచిదేకత్వేనావభాసనాత్ ..౧౬౧..
ణాహం పోగ్గలమఇఓ ణ తే మయా పోగ్గలా కయా పిండం .
యదేతత్ప్రకరణనిర్ధారితం పుద్గలాత్మకమన్తర్నీతవాఙ్మనోద్వైతం శరీరం నామ పరద్రవ్యం న తావదహమస్మి, మమాపుద్గలమయస్య పుద్గలాత్మకశరీరత్వవిరోధాత్ . న చాపి తస్య కారణద్వారేణ నాహం పుద్గలమయః . ణ తే మయా పుగ్గలా కయా పిండా న చ తే పుద్గలా మయా కృతాః పిణ్డాః . తమ్హా హి ణ దేహోహం తస్మాద్దేహో న భవామ్యహం . హి స్ఫు టం . కత్తా వా తస్స దేహస్స కర్తా వా న భవామి తస్య దేహస్యేతి . స్వరూపాస్తిత్వమేం నిశ్చిత (రహే హుఏ) హైం . ఉస ప్రకారకా ౧పుద్గలద్రవ్య అనేక పరమాణుద్రవ్యోంకా ఏక పిణ్డపర్యాయరూపసే పరిణామ హై, క్యోంకి అనేక పరమాణుద్రవ్యోంకే స్వలక్షణభూత స్వరూపాస్తిత్వ అనేక హోనే పర భీ కథంచిత్ (స్నిగ్ధత్వ – రూక్షత్వకృత బంధపరిణామకీ అపేక్షాసే) ఏకత్వరూప అవభాసిత హోతే హైం ..౧౬౧.. అబ ఆత్మాకే పరద్రవ్యత్వకా అభావ ఔర పరద్రవ్యకే కర్తృత్వకా అభావ సిద్ధ కరతే హైం : —
అన్వయార్థ : — [అహం పుద్గలమయః న ] మైం పుద్గలమయ నహీం హూఁ ఔర [తే పుద్గలాః ] వే పుద్గల [మయా ] మేరే ద్వారా [పిణ్డం న కృతాః ] పిణ్డరూప నహీం కియే గయే హైం, [తస్మాత్ హి ] ఇసలియే [అహం న దేహః ] మైం దేహ నహీం హూఁ, [వా ] తథా [తస్య దేహస్య కర్తా ] ఉస దేహకా కర్తా నహీం హూఁ ..౧౬౨..
టీకా : — ప్రథమ తో, జో యహ ప్రకరణసే నిర్ధారిత పుద్గలాత్మక శరీర నామక పరద్రవ్య హై — జిసకే భీతర వాణీ ఔర మనకా సమావేశ హో జాతా హై — వహ మైం నహీం హూఁ; క్యోంకి అపుద్గలమయ ఐసా మైం పుద్గలాత్మక శరీరరూప హోనేమేం విరోధ హై . ఔర ఇసీప్రకార ఉస (శరీర)కే
తేథీ నథీ హుఁ దేహ వా తే దేహనో కర్తా నథీ. ౧౬౨.
౧. శరీరాదిరూప .