వన్తః ప్రవిశన్త్యపి తిష్ఠన్త్యపి గచ్ఛన్త్యపి చ . అస్తి చేజ్జీవస్య మోహరాగద్వేషరూపో భావో బధ్యన్తేపి చ . తతోవధార్యతే ద్రవ్యబన్ధస్య భావబన్ధో హేతుః ..౧౭౮..
యతో రాగపరిణత ఏవాభినవేన ద్రవ్యకర్మణా బధ్యతే, న వైరాగ్యపరిణతః; అభినవేన లక్షణయోగానుసారేణ యథాయోగ్యమ్ . న కేవలం ప్రవిశన్తి చిట్ఠంతి హి ప్రవేశానన్తరం స్వకీయస్థితికాలపర్యన్తం తిష్ఠన్తి హి స్ఫు టమ్ . న కేవలం తిష్ఠన్తి జంతి స్వకీయోదయకాలం ప్రాప్య ఫలం దత్వా గచ్ఛన్తి, బజ్ఝంతి కేవలజ్ఞానాద్యనన్తచతుష్టయవ్యక్తిరూపమోక్షప్రతిపక్షభూతబన్ధస్య కారణం రాగాదికం లబ్ధ్వా పునరపి ద్రవ్యబన్ధ- రూపేణ బధ్యన్తే చ . అత ఏతదాయాతం రాగాదిపరిణామ ఏవ ద్రవ్యబన్ధకారణమితి . అథవా ద్వితీయ- వ్యాఖ్యానమ్ — ప్రవిశన్తి ప్రదేశబన్ధాస్తిష్ఠన్తి స్థితిబన్ధాః ఫలం దత్వా గచ్ఛన్త్యనుభాగబన్ధా బధ్యన్తే ప్రకృ తిబన్ధా ఇతి ..౧౭౮.. ఏవం త్రివిధబన్ధముఖ్యతయా సూత్రద్వయేన తృతీయస్థలం గతమ్ . అథ ద్రవ్య- బన్ధకారణత్వాన్నిశ్చయేన రాగాదివికల్పరూపో భావబన్ధ ఏవ బన్ధ ఇతి ప్రజ్ఞాపయతి — రత్తో బంధది కమ్మం రక్తో ప్రకారసే హోతా హై, ఉస ప్రకారసే కర్మపుద్గలకే సమూహ స్వయమేవ పరిస్పన్దవాలే హోతే హుఏ ప్రవేశ భీ కరతే హైం, రహతే భీ హైం, ఔర జాతే భీ హైం; ఔర యది జీవకే మోహ – రాగ – ద్వేషరూప భావ హోం తో బంధతే భీ హైం . ఇసలియే నిశ్చిత హోతా హై కి ద్రవ్యబంధకా హేతు భావబంధ హై ..౧౭౮..
అబ, ఐసా సిద్ధ కరతే హైం కి — రాగ పరిణామమాత్ర జో భావబంధ హై సో ద్రవ్యబన్ధకా హేతు హోనేసే వహీ నిశ్చయబన్ధ హై : —
అన్వయార్థ : — [రక్తః ] రాగీ ఆత్మా [కర్మ బధ్నాతి ] కర్మ బాఁధతా హై, [రాగరహితాత్మా ] రాగరహిత ఆత్మా [కర్మభిః ముచ్యతే ] కర్మోంసే ముక్త హోతా హై; — [ఏషః ] యహ [జీవానాం ] జీవోంకే [బంధసమాసః ] బన్ధకా సంక్షేప [నిశ్చయతః ] నిశ్చయసే [జానీహి ] జానో ..౧౭౯..
టీకా : — రాగపరిణత జీవ హీ నవీన ద్రవ్యకర్మసే బఁధతా హై, వైరాగ్యపరిణత నహీం బఁధతా;