అథాత్మనశ్చారిత్రత్వం నిశ్చినోతి —
పరిణమది జేణ దవ్వం తక్కాలం తమ్మయం తి పణ్ణత్తం .
తమ్హా ధమ్మపరిణదో ఆదా ధమ్మో ముణేయవ్వో ..౮..
పరిణమతి యేన ద్రవ్యం తత్కాలం తన్మయమితి ప్రజ్ఞప్తమ్ .
తస్మాద్ధర్మపరిణత ఆత్మా ధర్మో మన్తవ్యః ..౮..
హు మోహక్షోభవిహీనః పరిణామః . కస్య . ఆత్మనః . హు స్ఫు టమితి . తథాహి --శుద్ధచిత్స్వరూపే చరణం చారిత్రం,
తదేవ చారిత్రం మిథ్యాత్వరాగాదిసంసరణరూపే భావసంసారే పతన్తం ప్రాణినముద్ధృత్య నిర్వికారశుద్ధచైతన్యే ధరతీతి
ధర్మః . స ఏవ ధర్మః స్వాత్మభావనోత్థసుఖామృతశీతజలేన కామక్రోధాదిరూపాగ్నిజనితస్య సంసారదుఃఖ-
దాహస్యోపశమకత్వాత్ శమ ఇతి . తతశ్చ శుద్ధాత్మశ్రద్ధానరూపసమ్యక్త్వస్య వినాశకో దర్శనమోహాభిధానో మోహ
ఇత్యుచ్యతే . నిర్వికారనిశ్చలచిత్తవృత్తిరూపచారిత్రస్య వినాశకశ్చారిత్రమోహాభిధానః క్షోభ ఇత్యుచ్యతే .
తయోర్విధ్వంసకత్వాత్స ఏవ శమో మోహక్షోభవిహీనః శుద్ధాత్మపరిణామో భణ్యత ఇత్యభిప్రాయః ..౭..
అథాభేదనయేన ధర్మపరిణత ఆత్మైవ ధర్మో భవతీత్యావేదయతి ---పరిణమది జేణ దవ్వం తక్కాలే తమ్మయం తి
పణ్ణత్తం పరిణమతి యేన పర్యాయేణ ద్రవ్యం కర్తృ తత్కాలే తన్మయం భవతీతి ప్రజ్ఞప్తం యతః కారణాత్,
తమ్హా ధమ్మపరిణదో ఆదా ధమ్మో ముణేదవ్వో తతః కారణాత్ ధర్మేణ పరిణత ఆత్మైవ ధర్మో మన్తవ్య ఇతి .
తద్యథా – నిజశుద్ధాత్మపరిణతిరూపో నిశ్చయధర్మో భవతి . పఞ్చపరమేష్ఠయాదిభక్తిపరిణామరూపో వ్యవహార-
ధర్మస్తావదుచ్యతే . యతస్తేన తేన వివక్షితావివక్షితపర్యాయేణ పరిణతం ద్రవ్యం తన్మయం భవతి, తతః
పూర్వోక్తధర్మద్వయేన పరిణతస్తప్తాయఃపిణ్డవదభేదనయేనాత్మైవ ధర్మో భవతీతి జ్ఞాతవ్యమ్ . తదపి కస్మాత్ .
ఉపాదానకారణసద్రశం హి కార్యమితి వచనాత్ . తచ్చ పునరుపాదానకారణం శుద్ధాశుద్ధభేదేన ద్విధా .
రాగాదివికల్పరహితస్వసంవేదనజ్ఞానమాగమభాషయా శుక్లధ్యానం వా కేవలజ్ఞానోత్పత్తౌ శుద్ధోపాదానకారణం
భవతి . అశుద్ధాత్మా తు రాగాదీనామశుద్ధనిశ్చయేనాశుద్ధోపాదానకారణం భవతీతి సూత్రార్థః . ఏవం చారిత్రస్య
౧౨ప్రవచనసార[ భగవానశ్రీకుందకుంద-
అబ ఆత్మాకీ చారిత్రతా (అర్థాత్ ఆత్మా హీ చారిత్ర హై ఐసా) నిశ్చయ కరతే హైం : —
అన్వయార్థ : — [ద్రవ్యం ] ద్రవ్య జిస సమయ [యేన ] జిస భావరూపసే [పరిణమతి ]
పరిణమన కరతా హై [తత్కాలం ] ఉస సమయ [తన్మయం ] ఉస మయ హై [ఇతి ] ఐసా [ప్రజ్ఞప్తం ] (జినేన్ద్ర
దేవనే) కహా హై; [తస్మాత్ ] ఇసలియే [ధర్మపరిణతః ఆత్మా ] ధర్మపరిణత ఆత్మాకో [ధర్మః
మన్తవ్యః ] ధర్మ సమఝనా చాహియే ..౮..
జే భావమాం ప్రణమే దరవ, తే కాళ తన్మయ తే కహ్యుం;
జీవద్రవ్య తేథీ ధర్మమాం ప్రణమేల ధర్మ జ జాణవుం . ౮.