అశుభోదయేనాత్మా కునరస్తిర్యగ్భూత్వా నైరయికః .
దుఃఖసహస్రైః సదా అభిద్రుతో భ్రమత్యత్యన్తమ్ ..౧౨..
యదాయమాత్మా మనాగపి ధర్మపరిణతిమనాసాదయన్నశుభోపయోగపరిణతిమాలమ్బతే తదా
కుమనుష్యతిర్యఙ్నారకభ్రమణరూపం దుఃఖసహస్రబన్ధమనుభవతి . తతశ్చారిత్రలవస్యాప్యభావాదత్యన్తహేయ
ఏవాయమశుభోపయోగ ఇతి ..౧౨..
ఏవమయమపాస్తసమస్తశుభాశుభోపయోగవృత్తిః శుద్ధోపయోగవృత్తిమాత్మసాత్కుర్వాణః శుద్ధోపయోగా-
ధికారమారభతే . తత్ర శుద్ధోపయోగఫలమాత్మనః ప్రోత్సాహనార్థమభిష్టౌతి —
పూర్వమనాకులత్వలక్షణపారమార్థికసుఖవిపరీతమాకులత్వోత్పాదకం స్వర్గసుఖం లభతే . పశ్చాత్ పరమ-
సమాధిసామగ్రీసద్భావే మోక్షం చ లభతే ఇతి సూత్రార్థః ..౧౧.. అథ చారిత్రపరిణామాసంభవాదత్యన్త-
హేయస్యాశుభోపయోగస్య ఫలం దర్శయతి ---అసుహోదఏణ అశుభోదయేన ఆదా ఆత్మా కుణరో తిరియో భవీయ ణేరఇయో
కునరస్తిర్యఙ్నారకో భూత్వా . కిం కరోతి . దుక్ఖసహస్సేహిం సదా అభిద్దుదో భమది అచ్చంతం దుఃఖసహస్రైః సదా
సర్వకాలమభిద్రుతః కదర్థితః పీడితః సన్ సంసారే అత్యన్తం భ్రమతీతి . తథాహి ---నిర్వికారశుద్ధాత్మ-
తత్త్వరుచిరూపనిశ్చయసమ్యక్త్వస్య తత్రైవ శుద్ధాత్మన్యవిక్షిప్తచిత్తవృత్తిరూపనిశ్చయచారిత్రస్య చ విలక్షణేన
విపరీతాభినివేశజనకేన ద్రష్టశ్రుతానుభూతపఞ్చేన్ద్రియవిషయాభిలాషతీవ్రసంక్లేశరూపేణ చాశుభోపయోగేన
యదుపార్జితం పాపకర్మ తదుదయేనాయమాత్మా సహజశుద్ధాత్మానన్దైకలక్షణపారమార్థికసుఖవిపరీతేన దుఃఖేన
దుఃఖితః సన్ స్వస్వభావభావనాచ్యుతో భూత్వా సంసారేత్యన్తం భ్రమతీతి తాత్పర్యార్థః . ఏవముపయోగత్రయ-
ఫలకథనరూపేణ చతుర్థస్థలే గాథాద్వయం గతమ్ ..౧౨.. అథ శుభాశుభోపయోగద్వయం నిశ్చయనయేన హేయం జ్ఞాత్వా
శుద్ధోపయోగాధికారం ప్రారభమాణః, శుద్ధాత్మభావనామాత్మసాత్కుర్వాణః సన్ జీవస్య ప్రోత్సాహనార్థం శుద్ధో-
పయోగఫలం ప్రకాశయతి . అథవా ద్వితీయపాతనీకా --యద్యపి శుద్ధోపయోగఫలమగ్రే జ్ఞానం సుఖం చ సంక్షేపేణ
కహానజైనశాస్త్రమాలా ]
జ్ఞానతత్త్వ -ప్రజ్ఞాపన
౧౯
అన్వయార్థ : — [అశుభోదయేన ] అశుభ ఉదయసే [ఆత్మా ] ఆత్మా [కునరః ] కుమనుష్య
[తిర్యగ్ ] తిర్యంచ [నైరయికః ] ఔర నారకీ [భూత్వా ] హోకర [దుఃఖసహస్రైః ] హజారోం దుఃఖోంసే [సదా
అభిద్రుతః ] సదా పీడిత హోతా హుఆ [అత్యంతం భ్రమతి ] (సంసారమేం) అత్యన్త భ్రమణ కరతా హై ..౧౨..
టీకా : — జబ యహ ఆత్మా కించిత్ మాత్ర భీ ధర్మపరిణతికో ప్రాప్త న కరతా హుఆ
అశుభోపయోగ పరిణతికా అవలమ్బన కరతా హై, తబ వహ కుమనుష్య, తిర్యంచ ఔర నారకీకే రూపమేం
పరిభ్రమణ కరతా హుఆ (తద్రూప) హజారోం దుఃఖోంకే బన్ధనకా అనుభవ కరతా హై; ఇసలియే చారిత్రకే
లేశమాత్రకా భీ అభావ హోనేసే యహ అశుభోపయోగ అత్యన్త హేయ హీ హై ..౧౨..
ఇసప్రకార యహ భావ (భగవాన కున్దకున్దాచార్య దేవ) సమస్త శుభాశుభోపయోగవృత్తికో
(శుభఉపయోగరూప ఔర అశుభ ఉపయోగరూప పరిణతికో) ✽అపాస్త కర (హేయ మానకర, తిరస్కార
✽ అపాస్త కరనా = తిరస్కార కరనా; హేయ మాననా; దూర కరనా; ఛోడ దేనా.