అస్య ఖల్వాత్మనః శుద్ధోపయోగప్రసాదాత్ శుద్ధాత్మస్వభావేన యో భవః స పునస్తేన రూపేణ ప్రలయాభావాద్భంగవిహీనః . యస్త్వశుద్ధాత్మస్వభావేన వినాశః స పునరుత్పాదాభావాత్సంభవపరివర్జితః . అతోస్య సిద్ధత్వేనానపాయిత్వమ్ . ఏవమపి స్థితిసంభవనాశసమవాయోస్య న విప్రతిషిధ్యతే, భంగరహితోత్పాదేన సంభవవర్జితవినాశేన తద్ద్వయాధారభూతద్రవ్యేణ చ సమవేతత్వాత్ ..౧౭.. కింవిశిష్టః . సంభవవిహీనః నిర్వికారాత్మతత్త్వవిలక్షణరాగాదిపరిణామాభావాదుత్పత్తిరహితః . తస్మాజ్జ్ఞాయతే తస్యైవ భగవతః సిద్ధస్వరూపతో ద్రవ్యార్థికనయేన వినాశో నాస్తి . విజ్జది తస్సేవ పుణో ఠిదిసంభవ- ణాససమవాఓ విద్యతే తస్యైవ పునః స్థితిసంభవనాశసమవాయః . తస్యైవ భగవతః పర్యాయార్థికనయేన
అన్వయార్థ : — [భఙ్గవిహినః చ భవః ] ఉసకే (శుద్ధాత్మస్వభావకో ప్రాప్త ఆత్మాకే) వినాశ రహిత ఉత్పాద హై, ఔర [సంభవపరివర్జితః వినాశః హి ] ఉత్పాద రహిత వినాశ హై . [తస్య ఏవ పునః ] ఉసకే హీ ఫి ర [స్థితిసంభవనాశసమవాయః విద్యతే ] స్థితి, ఉత్పాద ఔర వినాశకా సమవాయ మిలాప, ఏకత్రపనా విద్యమాన హై ..౧౭..
టీకా : — వాస్తవమేం ఇస (శుద్ధాత్మస్వభావకో ప్రాప్త) ఆత్మాకే శుద్ధోపయోగకే ప్రసాదసే హుఆ జో శుద్ధాత్మస్వభావసే (శుద్ధాత్మస్వభావరూపసే) ఉత్పాద హై వహ, పునః ఉసరూపసే ప్రలయకా అభావ హోనేసే వినాశ రహిత హై; ఔర (ఉస ఆత్మాకే శుద్ధోపయోగకే ప్రసాదసే హుఆ) జో అశుద్ధాత్మస్వభావసే వినాశ హై వహ పునః ఉత్పత్తికా అభావ హోనేసే, ఉత్పాద రహిత హై . ఇససే (యహ కహా హై కి) ఉస ఆత్మాకే సిద్ధరూపసే అవినాశీపన హై . ఐసా హోనే పర భీ ఆత్మాకే ఉత్పాద, వ్యయ ఔర ధ్రౌవ్యకా సమవాయ విరోధకో ప్రాప్త నహీం హోతా, క్యోంకి వహ వినాశ రహిత ఉత్పాదకే సాథ, ఉత్పాద రహిత వినాశకే సాథ ఔర ఉన దోనోంకే ఆధారభూత ద్రవ్యకే సాథ సమవేత (తన్మయతాసే యుక్త -ఏకమేక) హై .
భావార్థ : — స్వయంభూ సర్వజ్ఞ భగవానకే జో శుద్ధాత్మ స్వభావ ఉత్పన్న హుఆ వహ కభీ నష్ట నహీం హోతా, ఇసలియే ఉనకే వినాశరహిత ఉత్పాద హై; ఔర అనాది అవిద్యా జనిత విభావ పరిణామ ఏక బార సర్వథా నాశకో ప్రాప్త హోనేకే బాద ఫి ర కభీ ఉత్పన్న నహీం హోతే, ఇసలియే ఉనకే ఉత్పాద రహిత వినాశ హై . ఇసప్రకార యహాఁ యహ కహా హై కి వే సిద్ధరూపసే అవినాశీ హై . ఇసప్రకార అవినాశీ హోనేపర భీ వే ఉత్పాద -వ్యయ -ధ్రౌవ్యయుక్త హైం; క్యోంకి శుద్ధ పర్యాయకీ అపేక్షాసే ఉనకే ఉత్పాద హై, అశుద్ధ పర్యాయకీ అపేక్షాసే వ్యయ హై ఔర ఉన దోనోంకే ఆధారభూత ఆత్మత్వకీ అపేక్షాసే ధ్రౌవ్య హై ..౧౭..