కహానజైనశాస్త్రమాలా ]
జ్ఞానతత్త్వ -ప్రజ్ఞాపన
౩౩
ప్రక్షీణఘాతికర్మా అనన్తవరవీర్యోధికతేజాః .
జాతోతీన్ద్రియః స జ్ఞానం సౌఖ్యం చ పరిణమతి ..౧౯..
అయం ఖల్వాత్మా శుద్ధోపయోగసామర్థ్యాత్ ప్రక్షీణఘాతికర్మా, క్షాయోపశమికజ్ఞాన-
దర్శనాసంపృక్తత్వాదతీన్ద్రియో భూతః సన్నిఖిలాన్తరాయక్షయాదనన్తవరవీర్యః, కృత్స్నజ్ఞానదర్శనావరణ-
ప్రలయాదధిక కే వలజ్ఞానదర్శనాభిధానతేజాః, సమస్తమోహనీయాభావాదత్యన్తనిర్వికారశుద్ధచైతన్య-
స్వభావమాత్మానమాసాదయన్ స్వయమేవ స్వపరప్రకాశకత్వలక్షణం జ్ఞానమనాకు లత్వలక్షణం సౌఖ్యం చ
భూత్వా పరిణమతే . ఏవమాత్మనో జ్ఞానానన్దౌ స్వభావ ఏవ . స్వభావస్య తు పరానపేక్షత్వాదిన్ద్రియై-
ర్వినాప్యాత్మనో జ్ఞానానన్దౌ సంభవతః ..౧౯..
తావన్నిశ్చయేనానన్తజ్ఞానసుఖస్వభావోపి వ్యవహారేణ సంసారావస్థాయాం కర్మప్రచ్ఛాదితజ్ఞానసుఖః సన్
పశ్చాదిన్ద్రియాధారేణ కిమప్యల్పజ్ఞానం సుఖం చ పరిణమతి . యదా పునర్నిర్వికల్పస్వసంవిత్తిబలేన కర్మాభావో
భవతి తదా క్షయోపశమాభావాదిన్ద్రియాణి న సన్తి స్వకీయాతీన్ద్రియజ్ఞానం సుఖం చానుభవతి . తతః స్థితం
ఇన్ద్రియాభావేపి స్వకీయానన్తజ్ఞానం సుఖం చానుభవతి . తదపి కస్మాత్ . స్వభావస్య పరాపేక్షా
నాస్తీత్యభిప్రాయః ..౧౯.. అథాతీన్ద్రియత్వాదేవ కేవలినః శరీరాధారోద్భూతం భోజనాదిసుఖం క్షుధాదిదుఃఖం చ
నాస్తీతి విచారయతి — సోక్ఖం వా పుణ దుక్ఖం కేవలణాణిస్స ణత్థి సుఖం వా పునర్దుఃఖం వా కేవలజ్ఞానినో
౧. అధిక = ఉత్కృష్ట; అసాధారణ; అత్యన్త . ౨. అనపేక్ష = స్వతంత్ర; ఉదాసీన; అపేక్షా రహిత .
પ્ર. ૫
అన్వయార్థ : — [ప్రక్షీణఘాతికర్మా ] జిసకే ఘాతికర్మ క్షయ హో చుకే హైం, [అతీన్ద్రియః
జాతః ] జో అతీన్ద్రియ హో గయా హై, [అనన్తవరవీర్యః ] అనన్త జిసకా ఉత్తమ వీర్య హై ఔర
[అధికతేజాః ] ౧అధిక జిసకా (కేవలజ్ఞాన ఔర కేవలదర్శనరూప) తేజ హై [సః ] ఐసా వహ
(స్వయంభూ ఆత్మా) [జ్ఞానం సౌఖ్యం చ ] జ్ఞాన ఔర సుఖరూప [పరిణమతి ] పరిణమన కరతా హై ..౧౯..
టీకా : — శుద్ధోపయోగకే సామర్థ్యసే జిసకే ఘాతికర్మ క్షయకో ప్రాప్త హుఏ హైం,
క్షాయోపశమిక జ్ఞాన -దర్శనకే సాథ అసంపృక్త (సంపర్క రహిత) హోనేసే జో అతీన్ద్రియ హో గయా హై,
సమస్త అన్తరాయకా క్షయ హోనేసే అనన్త జిసకా ఉత్తమ వీర్య హై, సమస్త జ్ఞానావరణ ఔర
దర్శనావరణకా ప్రలయ హో జానేసే అధిక జిసకా కేవలజ్ఞాన ఔర కేవలదర్శన నామక తేజ హై —
ఐసా యహ (స్వయంభూ) ఆత్మా, సమస్త మోహనీయకే అభావకే కారణ అత్యంత నిర్వికార శుద్ధ చైతన్య
స్వభావవాలే ఆత్మాకా (అత్యన్త నిర్వికార శుద్ధ చైతన్య జిసకా స్వభావ హై ఐసే ఆత్మాకా )
అనుభవ కరతా హుఆ స్వయమేవ స్వపరప్రకాశకతా లక్షణ జ్ఞాన ఔర అనాకులతా లక్షణ సుఖ హోకర
పరిణమిత హోతా హై . ఇస ప్రకార ఆత్మాకా, జ్ఞాన ఔర ఆనన్ద స్వభావ హీ హై . ఔర స్వభావ పరసే
౨అనపేక్ష హోనేకే కారణ ఇన్ద్రియోంకే బినా భీ ఆత్మాకే జ్ఞాన ఔర ఆనన్ద హోతా హై .