సౌఖ్యం వా పునర్దుఃఖం కేవలజ్ఞానినో నాస్తి దేహగతమ్ .
యస్మాదతీన్ద్రియత్వం జాతం తస్మాత్తు తజ్జ్ఞేయమ్ ..౨౦..
వేదోదయే విద్యమానేపి మన్దమోహోదయేన స్త్రీవిషయబాధా నాస్తి, తథా భగవత్యసద్వేద్యోదయే విద్యమానేపి
నిరవశేషమోహాభావాత్ క్షుధాబాధా నాస్తి . యది పునరుచ్యతే భవద్భి ::::: — మిథ్యాదృష్టయాదిసయోగ-
కేవలిపర్యన్తాస్త్రయోదశగుణస్థానవర్తినో జీవా ఆహారకా భవన్తీత్యాహారకమార్గణాయామాగమే భణితమాస్తే,
తతః కారణాత్ కేవలినామాహారోస్తీతి . తదప్యయుక్తమ్ . ‘‘ణోకమ్మ -కమ్మహారో కవలాహారో య
లేప్పమాహారో . ఓజమణో వి య కమసో ఆహారో ఛవ్విహో ణేయో’’ .. ఇతి గాథాకథితక్రమేణ యద్యపి
షట్ప్రకార ఆహారో భవతి తథాపి నోకర్మాహారాపేక్షయా కేవలినామాహారకత్వమవబోద్ధవ్యమ్ . న చ
కవలాహారాపేక్షయా . తథాహి — సూక్ష్మాః సురసాః సుగన్ధా అన్యమనుజానామసంభవినః కవలాహారం వినాపి
కిఞ్చిదూనపూర్వకోటిపర్యన్తం శరీరస్థితిహేతవః సప్తధాతురహితపరమౌదారికశరీరనోకర్మాహారయోగ్యా లాభాన్త-
రాయకర్మనిరవశేషక్షయాత్ ప్రతిక్షణం పుద్గలా ఆస్రవన్తీతి నవకేవలలబ్ధివ్యాఖ్యానకాలే భణితం తిష్ఠతి .
తతో జ్ఞాయతే నోకర్మాహారాపేక్షయా కేవలినామాహారకత్వమ్ . అథ మతమ్ – భవదీయకల్పనయా ఆహారానాహారకత్వం
నోకర్మాహారాపేక్షయా, న చ కవలాహారాపేక్షయా చేతి కథం జ్ఞాయతే . నైవమ్ . ‘‘ఏకం ద్వౌ త్రీన్ వానాహారకః’’
ఇతి తత్త్వార్థే కథితమాస్తే . అస్య సూత్రస్యార్థః కథ్యతే — భవాన్తరగమనకాలే విగ్రహగతౌ శరీరాభావే సతి
నూతనశరీరధారణార్థం త్రయాణాం శరీరాణాం షణ్ణాం పర్యాప్తీనాం యోగ్యపుద్గలపిణ్డగ్రహణం నోకర్మాహార ఉచ్యతే . స
చ విగ్రహగతౌ కర్మాహారే విద్యమానేప్యేకద్విత్రిసమయపర్యన్తం నాస్తి . తతో నోకర్మాహారాపేక్షయాహారా-
నాహారకత్వమాగమే జ్ఞాయతే . యది పునః కవలాహారాపేక్షయా తర్హి భోజనకాలం విహాయ సర్వదైవానాహారక ఏవ,
సమయత్రయనియమో న ఘటతే . అథ మతమ్ – కేవలినాం కవలాహారోస్తి మనుష్యత్వాత్ వర్తమానమనుష్యవత్ .
తదప్యయుక్త మ్ . తర్హి పూర్వకాలపురుషాణాం సర్వజ్ఞత్వం నాస్తి, రామరావణాదిపురుషాణాం చ విశేషసామర్థ్యం నాస్తి
వర్తమానమనుష్యవత్ . న చ తథా . కించ ఛద్మస్థతపోధనా అపి సప్తధాతురహితపరమౌదారికశరీరాభావే ‘ఛట్ఠో
త్తి పఢమసణ్ణా’ ఇతి వచనాత్ ప్రమత్తసంయతషష్ఠగుణస్థానవర్తినో యద్యప్యాహారం గృహ్ణన్తి తథాపి జ్ఞానసంయమ-
ధ్యానసిద్ధయర్థం, న చ దేహమమత్వార్థమ్ . ఉక్తం చ — ‘‘కాయస్థిత్యర్థమాహారః కాయో జ్ఞానార్థమిష్యతే . జ్ఞానం
కర్మవినాశాయ తన్నాశే పరమం సుఖమ్’’ .. ‘‘ణ బలాఉసాహణట్ఠం ణ సరీరస్స య చయట్ఠ తేజట్ఠం . ణాణట్ఠ
సంజమట్ఠం ఝాణట్ఠం చేవ భుంజంతి ..’’ తస్య భగవతో జ్ఞానసంయమధ్యానాదిగుణాః స్వభావేనైవ తిష్ఠన్తి న
చాహారబలేన . యది పునర్దేహమమత్వేనాహారం గృహ్ణాతి తర్హి ఛద్మస్థేభ్యోప్యసౌ హీనః ప్రాప్నోతి . అథోచ్యతే —
తస్యాతిశయవిశేషాత్ప్రకటా భుక్తిర్నాస్తి ప్రచ్ఛన్నా విద్యతే . తర్హి పరమౌదారికశరీరత్వాద్భుక్తిరేవ
నాస్త్యయమేవాతిశయః కిం న భవతి . తత్ర తు ప్రచ్ఛన్నభుక్తౌ మాయాస్థానం దైన్యవృత్తిః, అన్యేపి
పిణ్డశుద్ధికథితా దోషా బహవో భవన్తి . తే చాన్యత్ర తర్కశాస్త్రే జ్ఞాతవ్యాః . అత్ర
కహానజైనశాస్త్రమాలా ]
జ్ఞానతత్త్వ -ప్రజ్ఞాపన
౩౫
అన్వయార్థ : — [కేవలజ్ఞానినః ] కేవలజ్ఞానీకే [దేహగతం ] శరీరసమ్బన్ధీ [సౌఖ్యం ]
సుఖ [వా పునః దుఃఖం ] యా దుఃఖ [నాస్తి ] నహీం హై, [యస్మాత్ ] క్యోంకి [అతీన్ద్రియత్వం జాతం ]
అతీన్ద్రియతా ఉత్పన్న హుఈ హై [తస్మాత్ తు తత్ జ్ఞేయమ్ ] ఇసలియే ఐసా జాననా చాహియే ..౨౦..