యథా కిలేన్ద్రనీలరత్నం దుగ్ధమధివసత్స్వప్రభాభారేణ తదభిభూయ వర్తమానం దృష్టం, తథా ప్రవేశోపి ఘటత ఇతి ..౨౯.. అథ తమేవార్థం దృష్టాన్తద్వారేణ దృఢయతి --రయణం రత్నం ఇహ జగతి . కింనామ . ఇందణీలం ఇన్ద్రనీలసంజ్ఞమ్ . కింవిశిష్టమ్ . దుద్ధజ్ఝసియం దుగ్ధే నిక్షిప్తం జహా యథా సభాసాఏ స్వకీయప్రభయా అభిభూయ తిరస్కృత్య . కిమ్ . తం పి దుద్ధం తత్పూర్వోక్తం దుగ్ధమపి వట్టది వర్తతే . ఇతి దృష్టాన్తో గతః . తహ ణాణమట్ఠేసు తథా జ్ఞానమర్థేషు వర్తత ఇతి . తద్యథా ---యథేన్ద్రనీలరత్నం కర్తృ స్వకీయనీలప్రభయా కరణభూతయా దుగ్ధం నీలం కృత్వా వర్తతే, తథా నిశ్చయరత్నత్రయాత్మకపరమసామాయిక- సంయమేన యదుత్పన్నం కేవలజ్ఞానం తత్ స్వపరపరిచ్ఛిత్తిసామర్థ్యేన సమస్తాజ్ఞానాన్ధకారం తిరస్కృత్య యహ కహా జాతా హై కి ‘మేరీ ఆఁఖ బహుతసే పదార్థోంమేం జా పహుఁచతీ హై .’ ఇసీప్రకార యద్యపి కేవలజ్ఞానప్రాప్త ఆత్మా అపనే ప్రదేశోంకే ద్వారా జ్ఞేయ పదార్థోంకో స్పర్శ నహీం కరతా ఇసలియే వహ నిశ్చయసే తో జ్ఞేయోంమేం అప్రవిష్ట హై తథాపి జ్ఞాయక -దర్శక శక్తికీ కిసీ పరమ అద్భుత విచిత్రతాకే కారణ (నిశ్చయసే దూర రహకర భీ) వహ సమస్త జ్ఞేయాకారోంకో జానతా -దేఖతా హై, ఇసలియే వ్యవహారసే యహ కహా జాతా హై కి ‘ఆత్మా సర్వద్రవ్య -పర్యాయోంమేం ప్రవిష్ట హో జాతా హై .’ ఇసప్రకార వ్యవహారసే జ్ఞేయ పదార్థోంమేం ఆత్మాకా ప్రవేశ సిద్ధ హోతా హై ..౨౯..
అబ, యహాఁ ఇసప్రకార (దృష్టాన్తపూర్వక) యహ స్పష్ట కరతే హైం కి జ్ఞాన పదార్థోంమేం ప్రవృత్త హోతా హై : —
అన్వయార్థ : — [యథా ] జైసే [ఇహ ] ఇస జగతమేం [దుగ్ధాధ్యుషితం ] దూధమేం పడా హుఆ [ఇన్ద్రనీలం రత్నం ] ఇన్ద్రనీల రత్న [స్వభాసా ] అపనీ ప్రభాకే ద్వారా [తద్ అపి దుగ్ధం ] ఉస దూధమేం [అభిభూయ ] వ్యాప్త హోకర [వర్తతే ] వర్తతా హై, [తథా ] ఉసీప్రకార [జ్ఞానం ] జ్ఞాన (అర్థాత్ జ్ఞాతృద్రవ్య) [అర్థేషు ] పదార్థోంమేం వ్యాప్త హోకర వర్తతా హై ..౩౦..
టీకా : — జైసే దూధమేం పడా హుఆ ఇన్ద్రనీల రత్న అపనే ప్రభాసమూహసే దూధమేం వ్యాప్త హోకర
జ్యమ దూధమాం స్థిత ఇన్ద్రనీలమణి స్వకీయ ప్రభా వడే దూధనే విషే వ్యాపీ రహే, త్యమ జ్ఞాన పణ అర్థో విషే.౩౦.
౫౦ప్రవచనసార[ భగవానశ్రీకుందకుంద-