తజ్జ్ఞప్తిర్హి జ్ఞానమ్ . శ్రుతం తు తత్కారణత్వాత్ జ్ఞానత్వేనోపచర్యత ఏవ . ఏవం సతి సూత్రస్య జ్ఞప్తిః శ్రుతజ్ఞానమిత్యాయాతి . అథ సూత్రముపాధిత్వాన్నాద్రియతే జ్ఞప్తిరేవావశిష్యతే . సా చ కేవలినః శ్రుతకేవలినశ్చాత్మసంచేతనే తుల్యైవ ఇతి నాస్తి జ్ఞానస్య శ్రుతోపాధిభేదః .. ౩౪ .. ప్రదీపస్థానీయేన రాగాదివికల్పరహితపరమసమాధినా నిజాత్మానం పశ్యతీతి . అయమత్రాభిప్రాయః ---ఆత్మా పరోక్షః, కథం ధ్యానం క్రియతే ఇతి సన్దేహం కృత్వా పరమాత్మభావనా న త్యాజ్యేతి ..౩౩.. అథ శబ్దరూపం ద్రవ్యశ్రుతం వ్యవహారేణ జ్ఞానం నిశ్చయేనార్థపరిచ్ఛిత్తిరూపం భావశ్రుతమేవ జ్ఞానమితి కథయతి . అథవాత్మభావనారతో నిశ్చయశ్రుతకేవలీ భవతీతి పూర్వసూత్రే భణితమ్ . అయం తు వ్యవహారశ్రుతకేవలీతి కథ్యతే ---సుత్తం ద్రవ్యశ్రుతమ్ . కథమ్భూతమ్ . జిణోవదిట్ఠం జినోపదిష్టమ్ . కైః కృత్వా . పోగ్గలదవ్వప్పగేహిం వయణేహిం పుద్గలద్రవ్యాత్మకైర్దివ్యధ్వనివచనైః . తం జాణణా హి ణాణం తేన పూర్వోక్త శబ్దశ్రుతాధారేణ జ్ఞప్తిరర్థపరి- చ్ఛిత్తిర్జ్ఞానం భణ్యతే హి స్ఫు టమ్ . సుత్తస్స య జాణణా భణియా పూర్వోక్తద్రవ్యశ్రుతస్యాపి వ్యవహారేణ జ్ఞానవ్యపదేశో భవతి న తు నిశ్చయేనేతి . తథా హి --యథా నిశ్చయేన శుద్ధబుద్ధైకస్వభావో జీవః పశ్చాద్వయవహారేణ నరనారకాదిరూపోపి జీవో భణ్యతే; తథా నిశ్చయేనాఖణ్డైకప్రతిభాసరూపం సమస్త- వస్తుప్రకాశకం జ్ఞానం భణ్యతే, పశ్చాద్వయవహారేణ మేఘపటలావృతాదిత్యస్యావస్థావిశేషవత్కర్మపటలావృతా- ఖణ్డైకజ్ఞానరూపజీవస్య మతిజ్ఞానశ్రుతజ్ఞానాదివ్యపదేశో భవతీతి భావార్థః ..౩౪.. అథ భిన్నజ్ఞానేనాత్మా

స్వయం జానకర ఉపదిష్ట ౧స్యాత్కార చిహ్నయుక్త, పౌదగలిక శబ్దబ్రహ్మ హై . ఉసకీ ౨జ్ఞప్తి (-శబ్దబ్రహ్మకో జాననేవాలీ జ్ఞాతృక్రియా) సో జ్ఞాన హై; శ్రుత (-సూత్ర) తో ఉసకా (-జ్ఞానకా) కారణ హోనేసే జ్ఞానకే రూపమేం ఉపచారసే హీ కహా జాతా హై (జైసే కి అన్నకో ప్రాణ కహా జాతా హై) . ఐసా హోనేసే యహ ఫలిత హుఆ కి ‘సూత్రకీ జ్ఞప్తి’ సో శ్రుతజ్ఞాన హై . అబ యది సూత్ర తో ఉపాధి హోనేసే ఉసకా ఆదర న కియా జాయే తో ‘జ్ఞప్తి’ హీ శేష రహ జాతీ హై; (‘సూత్రకీ జ్ఞప్తి’ కహనే పర నిశ్చయసే జ్ఞప్తి కహీం పౌద్గలిక సూత్రకీ నహీం, కిన్తు ఆత్మాకీ హై; సూత్ర జ్ఞప్తికా స్వరూపభూత నహీం, కిన్తు విశేష వస్తు అర్థాత్ ఉపాధి హై; క్యోంకి సూత్ర న హో తో వహాఁ భీ జ్ఞప్తి తో హోతీ హీ హై . ఇసలియే యది సూత్రకో న గినా జాయ తో ‘జ్ఞప్తి’ హీ శేష రహతీ హై .) ఔర వహ (-జ్ఞప్తి) కేవలీ ఔర శ్రుతకేవలీకే ఆత్మానుభవనమేం సమాన హీ హై . ఇసలియే జ్ఞానమేం శ్రుత- ఉపాధికృత భేద నహీం హై ..౩౪..

౧. స్యాత్కార = ‘స్యాత్’ శబ్ద . (స్యాత్ = కథంచిత్; కిసీ అపేక్షాసే)

౨. జ్ఞప్తి = జాననా; జాననేకీ క్రియా; జాననక్రియా .

౫౮ప్రవచనసార[ భగవానశ్రీకుందకుంద-