అథాతివాహితానాగతానామపి ద్రవ్యపర్యాయాణాం తాదాత్వికవత్ పృథక్త్వేన జ్ఞానే వృత్తిముద్యోతయతి —
తక్కాలిగేవ సవ్వే సదసబ్భూదా హి పజ్జయా తాసిం .
వట్టంతే తే ణాణే విసేసదో దవ్వజాదీణం ..౩౭..
తాత్కాలికా ఇవ సర్వే సదసద్భూతా హి పర్యాయాస్తాసామ్ .
వర్తన్తే తే జ్ఞానే విశేషతో ద్రవ్యజాతీనామ్ ..౩౭..
సర్వాసామేవ హి ద్రవ్యజాతీనాం త్రిసమయావచ్ఛిన్నాత్మలాభభూమికత్వేన క్రమప్రతపత్స్వరూపసంపదః
ఘటాదివత్ . పరిహారమాహ --ప్రదీపేన వ్యభిచారః, ప్రదీపస్తావత్ప్రమేయః పరిచ్ఛేద్యో జ్ఞేయో భవతి న చ
ప్రదీపాన్తరేణ ప్రకాశ్యతే, తథా జ్ఞానమపి స్వయమేవాత్మానం ప్రకాశయతి న చ జ్ఞానాన్తరేణ ప్రకాశ్యతే . యది
పునర్జ్ఞానాన్తరేణ ప్రకాశ్యతే తర్హి గగనావలమ్బినీ మహతీ దుర్నివారానవస్థా ప్రాప్నోతీతి సూత్రార్థః ..౩౬.. ఏవం
నిశ్చయశ్రుతకేవలివ్యవహారశ్రుతకేవలికథనముఖ్యత్వేన భిన్నజ్ఞాననిరాకరణేన జ్ఞానజ్ఞేయస్వరూపకథనేన చ
చతుర్థస్థలే గాథాచతుష్టయం గతమ్ . అథాతీతానాగతపర్యాయా వర్తమానజ్ఞానే సాంప్రతా ఇవ దృశ్యన్త ఇతి
నిరూపయతి — సవ్వే సదసబ్భూదా హి పజ్జయా సర్వే సద్భూతా అసద్భూతా అపి పర్యాయాః యే హి స్ఫు టం వట్టంతే తే తేతేతేతేతే
కహానజైనశాస్త్రమాలా ]
జ్ఞానతత్త్వ -ప్రజ్ఞాపన
౬౩
(ఆత్మా ఔర ద్రవ్య సమయ -సమయ పర పరిణమన కియా కరతే హైం, వే కూటస్థ నహీం హైం; ఇసలియే ఆత్మా
జ్ఞాన స్వభావసే ఔర ద్రవ్య జ్ఞేయ స్వభావసే పరిణమన కరతా హై, ఇసప్రకార జ్ఞాన స్వభావమేం పరిణమిత
ఆత్మా జ్ఞానకే ఆలమ్బనభూత ద్రవ్యోంకో జానతా హై ఔర జ్ఞేయ -స్వభావసే పరిణమిత ద్రవ్య జ్ఞేయకే
ఆలమ్బనభూత జ్ఞానమేం — ఆత్మామేం — జ్ఞాత హోతే హైం .) ..౩౬..
అబ, ఐసా ఉద్యోత కరతే హైం కి ద్రవ్యోంకీ అతీత ఔర అనాగత పర్యాయేం భీ తాత్కాలిక
పర్యాయోంకీ భాఁతి పృథక్రూపసే జ్ఞానమేం వర్తతీ హైం : —
అన్వయార్థ : — [తాసామ్ ద్రవ్యజాతీనామ్ ] ఉన (జీవాది) ద్రవ్యజాతియోంకీ [తే సర్వే ]
సమస్త [సదసద్భూతాః హి ] విద్యమాన ఔర అవిద్యమాన [పర్యాయాః ] పర్యాయేం [తాత్కాలికాః ఇవ ]
తాత్కాలిక (వర్తమాన) పర్యాయోంకీ భాఁతి, [విశేషతః ] విశిష్టతాపూర్వక (అపనే -అపనే భిన్న-
భిన్న స్వరూపమేం ) [జ్ఞానే వర్తన్తే ] జ్ఞానమేం వర్తతీ హైం ..౩౭..
టీకా : — (జీవాదిక) సమస్త ద్రవ్యజాతియోంకీ పర్యాయోంకీ ఉత్పత్తికీ మర్యాదా
తీనోంకాలకీ మర్యాదా జితనీ హోనేసే (వే తీనోంకాలమేం ఉత్పన్న హుఆ కరతీ హైం ఇసలియే), ఉనకీ
(ఉన సమస్త ద్రవ్య -జాతియోంకీ), క్రమపూర్వక తపతీ హుఈ స్వరూప -సమ్పదా వాలీ (-ఏకకే బాద
తే ద్రవ్యనా సద్భూత – అసద్భూత పర్యయో సౌ వర్తతా,
తత్కాలనా పర్యాయ జేమ, విశేషపూర్వక జ్ఞానమాం. ౩౭.