సద్భూతాసద్భూతతామాయాన్తో యే యావన్తః పర్యాయాస్తే తావన్తస్తాత్కాలికా ఇవాత్యన్తసంకరేణాప్య- వధారితవిశేషలక్షణా ఏకక్షణ ఏవావబోధసౌధస్థితిమవతరన్తి . న ఖల్వేతదయుక్తమ్ — దృష్టా- విరోధాత్; ద్రశ్యతే హి ఛద్మస్థస్యాపి వర్తమానమివ వ్యతీతమనాగతం వా వస్తు చిన్తయతః సంవిదాలమ్బితస్తదాకారః . — కించ చిత్రపటీస్థానీయత్వాత్ సంవిదః; యథా హి చిత్రపటయామతి- వాహితానామనుపస్థితానాం వర్తమానానాం చ వస్తూనామాలేఖ్యాకారాః సాక్షాదేకక్షణ ఏవావభాసన్తే, తథా సంవిద్భిత్తావపి . — కిం చ సర్వజ్ఞేయాకారాణాం తాదాత్విక త్వావిరోధాత్; యథా హి ప్రధ్వస్తానామనుదితానాం చ వస్తూనామాలేఖ్యాకారా వర్తమానా ఏవ, తథాతీతానామనాగతానాం చ పర్యాయాణాం జ్ఞేయాకారా వర్తమానా ఏవ భవన్తి ..౩౭.. పూర్వోక్తాః పర్యాయా వర్తన్తే ప్రతిభాసన్తే ప్రతిస్ఫు రన్తి . క్క . ణాణే కేవలజ్ఞానే . కథంభూతా ఇవ . తక్కాలిగేవ తాత్కాలికా ఇవ వర్తమానా ఇవ . కాసాం సమ్బన్ధినః . తాసిం దవ్వజాదీణం తాసాం ప్రసిద్ధానాం దూసరీ ప్రగట హోనేవాలీ), విద్యమానతా ఔర అవిద్యమానతాకో ప్రాప్త జో జితనీ పర్యాయేం హైం, వే సబ తాత్కాలిక (వర్తమానకాలీన) పర్యాయోంకీ భాఁతి, అత్యన్త ౧మిశ్రిత హోనేపర భీ సబ పర్యాయోంకే విశిష్ట లక్షణ స్పష్ట జ్ఞాత హోం ఇసప్రకార, ఏక క్షణమేం హీ, జ్ఞానమందిరమేం స్థితికో ప్రాప్త హోతీ హైం . యహ (తీనోం కాలకీ పర్యాయోంకా వర్తమాన పర్యాయోంకీ భాఁతి జ్ఞానమేం జ్ఞాత హోనా) అయుక్త నహీం హై; క్యోంకి —
(౧) ఉసకా దృష్టాన్తకే సాథ (జగతమేం జో దిఖాఈ దేతా హై — అనుభవమేం ఆతా హై ఉసకే సాథ ) అవిరోధ హై . (జగతమేం ) దిఖాఈ దేతా హై కి ఛద్మస్థకే భీ, జైసే వర్తమాన వస్తుకా చింతవన కరతే హుఏ జ్ఞాన ఉసకే ఆకారకా అవలమ్బన కరతా హై ఉసీప్రకార భూత ఔర భవిష్యత వస్తుకా చింతవన కరతే హుఏ (భీ) జ్ఞాన ఉసకే ఆకారకా అవలమ్బన కరతా హై .
(౨) ఔర జ్ఞాన చిత్రపటకే సమాన హై . జైసే చిత్రపటమేం అతీత, అనాగత ఔర వర్తమాన వస్తుఓంకే ౨ఆలేఖ్యాకార సాక్షాత్ ఏక క్షణమేం హీ భాసిత హోతే హైం; ఉసీప్రకార జ్ఞానరూపీ భిత్తిమేం (-జ్ఞానభూమికామేం, జ్ఞానపటమేం ) భీ అతీత, అనాగత ఔర వర్తమాన పర్యాయోంకే జ్ఞేయాకార సాక్షాత్ ఏక క్షణమేం హీ భాసిత హోతే హైం .
(౩) ఔర సర్వ జ్ఞేయాకారోంకీ తాత్కాలికతా (వర్తమానతా, సామ్ప్రతికతా) అవిరుద్ధ హై . జైసే నష్ట ఔర అనుత్పన్న వస్తుఓంకే ఆలేఖ్యాకార వర్తమాన హీ హైం, ఉసీప్రకార అతీత ఔర అనాగత పర్యాయోంకే జ్ఞేయాకార వర్తమాన హీ హైం .
౬౪ప్రవచనసార[ భగవానశ్రీకుందకుంద-
౧. జ్ఞానమేం సమస్త ద్రవ్యోంకీ తీనోంకాలకీ పర్యాయేం ఏక హీ సాథ జ్ఞాత హోనే పర భీ ప్రత్యేక పర్యాయకా విశిష్ట స్వరూప -ప్రదేశ, కాల, ఆకార ఇత్యాది విశేషతాయేం – స్పష్ట జ్ఞాత హోతా హై; సంకర – వ్యతికర నహీం హోతే .
౨. ఆలేఖ్య = ఆలేఖన యోగ్య; చిత్రిత కరనే యోగ్య .