శుద్ధజీవద్రవ్యాదిద్రవ్యజాతీనామితి వ్యవహితసంబన్ధః . కస్మాత్ . విసేసదో స్వకీయస్వకీయప్రదేశ- కాలాకారవిశేషైః సంకరవ్యతికరపరిహారేణేత్యర్థః . కించ ---యథా ఛద్మస్థపురుషస్యాతీతానాగతపర్యాయా మనసి చిన్తయతః ప్రతిస్ఫు రన్తి, యథా చ చిత్రభిత్తౌ బాహుబలిభరతాదివ్యతిక్రాన్తరూపాణి శ్రేణికతీర్థకరాది- భావిరూపాణి చ వర్తమానానీవ ప్రత్యక్షేణ దృశ్యన్తే తథా చిత్రభిత్తిస్థానీయకేవలజ్ఞానే భూతభావినశ్చ పర్యాయా యుగపత్ప్రత్యక్షేణ దృశ్యన్తే, నాస్తి విరోధః . యథాయం కేవలీ భగవాన్ పరద్రవ్యపర్యాయాన్ పరిచ్ఛిత్తిమాత్రేణ
భావార్థ : — కేవలజ్ఞాన సమస్త ద్రవ్యోంకీ తీనోం కాలకీ పర్యాయోంకో యుగపద్ జానతా హై . యహాఁ యహ ప్రశ్న హో సకతా హై కి జ్ఞాన నష్ట ఔర అనుత్పన్న పర్యాయోంకో వర్తమాన కాలమేం కైసే జాన సకతా హై ? ఉసకా సమాధాన హై కి — జగతమేం భీ దేఖా జాతా హై కి అల్పజ్ఞ జీవకా జ్ఞాన భీ నష్ట ఔర అనుత్పన్న వస్తుఓంకా చింతవన కర సకతా హై, అనుమానకే ద్వారా జాన సకతా హై, తదాకార హో సకతా హై; తబ ఫి ర పూర్ణ జ్ఞాన నష్ట ఔర అనుత్పన్న పర్యాయోంకో క్యోం న జాన సకేగా ? జ్ఞానశక్తి హీ ఐసీ హై కి వహ చిత్రపటకీ భాఁతి అతీత ఔర అనాగత పర్యాయోంకో భీ జాన సకతీ హై ఔర ఆలేఖ్యత్వశక్తికీ భాఁతి, ద్రవ్యోంకీ జ్ఞేయత్వ శక్తి ఐసీ హై కి ఉనకీ అతీత ఔర అనాగత పర్యాయేం భీ జ్ఞానమేం జ్ఞేయరూప హోతీ హైం – జ్ఞాత హోతీ హైం
ద్రవ్యోంకీ అద్భుత జ్ఞేయత్వశక్తికే కారణ కేవలజ్ఞానమేం సమస్త ద్రవ్యోంకీ తీనోంకాలకీ పర్యాయోంకా ఏక హీ సమయమేం భాసిత హోనా అవిరుద్ధ హై ..౩౭..
అబ, అవిద్యమాన పర్యాయోంకీ (భీ) కథంచిత్ (-కిసీ ప్రకారసే; కిసీ అపేక్షాసే) విద్యమానతా బతలాతే హైం : —
అన్వయార్థ : — [యే పర్యాయాః ] జో పర్యాయేం [హి ] వాస్తవమేం [న ఏవ సంజాతాః ] ఉత్పన్న నహీం హుఈ హైం, తథా [యే ] జో పర్యాయేం [ఖలు ] వాస్తవమేం [భూత్వా నష్టాః ] ఉత్పన్న హోకర నష్ట హో గఈ హైం, [తే ] వే [అసద్భూతాః పర్యాయాః ] అవిద్యమాన పర్యాయేం [జ్ఞానప్రత్యక్షాః భవన్తి ] జ్ఞాన ప్రత్యక్ష హైం ..౩౮..
తే సౌ అసద్భూత పర్యయో పణ జ్ఞానమాం ప్రత్యక్ష ఛే .౩౮.